Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriakontaktówChinzAzjąCentralną
17
LiDawlatach1418-1419.RównoleglewieluwładcówzAzjiCentralnejprzysy-
łałowielkiemisjedoPaństwaŚrodka.DziękitemuChinyutrzymywałysiećroz-
ległychkontaktówzobszaramizachodnimizarównonapoludyplomatycznym,
jakihandlowym.PóźniejszepolitycznezmianywregioniewXVIIw.związane
zupadkiemTimurydówiwykształceniemsięwielunowychpotęgplemiennych,
główniepodprzewodnictwemKazachów,KirgizóworazTurkmenów,doprowa-
dziłydoosłabieniawzajemnychrelacji13.Toczas,kiedyJedwabnySzlakzaczął
tracićsukcesywnienaznaczeniu.Wielkieodkryciageograficznedoprowadziły
dozmianwprzebiegumiędzynarodowychtrashandlowych.Odtegomomentu
prymatzaczęłyzyskiwaćbezpieczniejszemorskieszlakikomunikacyjne.Przy-
czynątakiegostanurzeczybyłfakt,żewXVIIw.chanatyśrodkowoazjatyckie
prowadziłynieustannewalkiwewnętrzne.Lokalniprzywódcywżadensposób
niemogliwówczaszapewnićnawetminimalnychwarunkówbezpieczeństwa
kupcomprzemieszczającymsięprzezteterytoria.
OdXVIw.swojąobecnośćwAzjiŚrodkowejzaczęłaugruntowywaćcoraz
wyraźniejRosjacarska.WczasachpanowaniaPiotraIrozszerzonokontaktyhan-
dlowezchanatamiśrodkowoazjatyckimi.WkolejnymstuleciuRosjanieprzystą-
pilidoumocnieniaswoichwpływówwkrajachkazachskich.
WpierwszejpołowieXVIIw.naterytoriumDżungariiwładzęzdobyłafede-
racjaplemieniamongolskiegoKałmuków,inaczejokreślanychmianemOjratów,
którautworzyłachanatdżungarski.Wnastępnymwiekuchanatprzeżywałswój
okresświetnościzapanowaniaGałdanaCerena,rozszerzającswojepanowanie
naterytoriazachodnie.WtymczasiedochodziłorównieżdostarćzChinami
rządzonymiprzezmandżurskądynastięQing(1644-1911).Przyczynąbyłachęć
opanowaniaprzezchanatterytoriówwschodniejMongolii,nominalniepodle-
głejChinom.PośmierciGałdanaCerenaw1745r.kartasięjednakodwróciła.
WDżungariiwybuchływalkiwewnętrzne.Chiny,wykorzystującchwiloweosła-
bieniewroga,wkroczyływ1755r.doDżungariiinarzuciływciągutrzechlat
swojezwierzchnictwo.DocesarstwaprzyłączonowtedytakżeobszaryKaszga-
rii.OpanowanieDżungariipozwoliłoChinomuzyskaćwpływnaspołeczności
kazachskiewAzjiCentralnej.
WładcykazachskichordbalansowaliwtymczasiepomiędzyRosjąaChi-
nami.Tapierwszasukcesywniezdobywałajednakprzewagę.WXIXw.Rosja
przystąpiładopodporządkowywaniaobszarówśrodkowoazjatyckich,likwidując
odrębnośćadministracyjnąkazachskichord.Dolat80.XIXw.kontrolowałajuż
13J.W.Dardess,MingChina,1368-1644.AConciseHistoryofaResilientEmpire,Rowman
&LittlefieldPublishers,Inc.,Lanham,Maryland2012,s.13.
