Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
AzjaCentralnawpolityceenergetycznejChin
sprawiają,żenanoworozgrywasiętamWielkaGra(GreatGame)zudziałem
licznychaktorów.TerminWielkiejGryzostałużytyporazpierwszynaokreślenie
rywalizacjipomiędzyImperiumBrytyjskimaRosjąwXIXstuleciu,którejcelem
byłozdobyciekontrolinadrozległymterytoriumAzjiCentralnej.Spopularyzo-
wałgoRudyardKiplingwswojejpowieściKimz1901r.14Autoremzaśsamego
sformułowaniabyłbrytyjskikapitanArthurConolly.Wkrótkimodstępieczasu
określeniezyskałoniezwykłąpopularność15.Dzisiajponowniejestwykorzysty-
wanedoopisywaniawzajemnychrelacjiwregionie,szczególniewpłaszczyźnie
zaciętejrywalizacjiodostępdotamtejszychzasobówenergii16.Wrazzezmia-
namiwsytuacjipolitycznejwregionie,pojawiłosięwielepaństwpragnących
rozszerzyćtamswojewpływy.
ZdaniemAnthonyBubaloorazMalcolmaCooka(LowyInstitute)energe-
tykapozostajekluczowymczynnikiemwrosnącychpowiązaniachgospodar-
czychwAzji.Niepewnośćdotyczącaenergiiorazzasobówstajesięźródłem
konkurencjipomiędzypaństwamiazjatyckimi.Dostrzegającwzrostznaczenia
takichpotęg,jakChinyiIndieorazuwzględniającdotychczasowąrolęRosji,
należyspojrzećnaAzjępoprzezpryzmathoryzontalnyikontynentalny.Po-
strzeganieAzjiwkategoriachrozwojupionowegojestzbytprzestarzałe.Wtych
okolicznościachzwracauwagęhoryzontalnyrozwójpowiązańekonomicznych
występującychnaogromnejprzestrzenipomiędzyBliskimWschodemaAzją
Wschodnią17.
14R.Kipling,Kim,DoverPublications,Inc.,NewYork2005.
15P.Hopkirk,TheGreatGame.OnSecretServiceinHighAsia,OxfordUniversityPress,1990;
K.E.Eyer,S.B.Brysac,TournamentofShadows.TheGreatGameandtheRaceforEmpireinCentral
Asia,BasicBooks,NewYork1999.
16L.Kleveman,TheNewGreatGame:BloodandOilinCentralAsia,GrovePress,NewYork
2003;U.Siraj,PipelinesPoliticsinCentralAsia:NewGreatGametoControltheEnergyResources
oftheRegioninPostSovietEra,LAPLAMBERTAcademicPublishing,2012;TheNewGreatGame:
ChineseViewsonCentralAsia.CentralAsiaRegionalSecurityIssues,EconomicandPoliticalChal-
lenges,red.C.Hawkins,R.Love,ForeignMilitaryStudiesOffice,FortLeavenworth,Kansas2006;
KeyPlayersandRegionalDynamicsinEurasia:TheReturnofthe[GreatGame’,red.R.E.Kanet,
M.R.Freire,PalgraveMacmillan,NewYork2010;A.Cooley,GreatGames,LocalRules:TheNew
GreatPowerContestinCentralAsia,OxfordUniversityPress,NewYork2012;ChinaandIndiain
CentralAsia:ANewGreatGame?,red.M.Laruelle,J.-F.Huchet,S.Peyrouse,B.Balci,Palgrave
Macmillian,NewYork2010.
17Szerzejzob.:A.Bubalo,M.Cook,HorizontalAsia,„TheAmericanInterest”,Vol.V
,V/VI
2010,s.12-19.
