Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
26
AzjaCentralnawpolityceenergetycznejChin
wobecnychzmaganiachautorytaryzmuzdemokracjąwAzjiCentralnejnarazie
wygrywaautorytaryzm.Jesttorezultatorientalnejkulturypolitycznej,wktórą
wpisanyjesttrybalizmimechanizmypolitykiklanowej,specyficznejpsycholo-
giiiprzywiązaniadotradycyjnegoukładużyciaireligii,aletakżekonserwaty-
zmuelitwładzyorazichdystansudodemokracji,nawettej„reglamentowanej
ikontrolowanej”23.
Istotnączęściąskładowącentralnoazjatyckiejrzeczywistościjestsystem
patronalno-klientalny,gdzieważnapozostajeidentyfikacjazdanągrupąodnie-
sienia.Tworzonyjestonnabaziepokrewieństwaorazznajomości.Trybalizm
wujęciuTadeuszaBodiopozostajezasadniczym„regulatoremżyciapolityczne-
go”orazgłównym„mechanizmemlegitymizacjiukładówklanowych,mechani-
zmówkreowaniaifunkcjonowaniaelitwładzywpaństwachAzjiCentralnej”24.
Tojednocześniefilozofiażyciaczłonkówwspólnotetniczno-plemiennych,okre-
ślonanabazieuwarunkowańgeograficznych,przyrodniczychorazklimatycz-
nych25.Prymatzyskujesolidarnośćrodowo-plemiennalubetniczno-religijna.
Podkreślasięwyższośćprawazwyczajowegoireligijnegonadprawemstano-
wionym.Dominujemyśleniewkategoriachgrupowych,szacunekdlatradycji
istarszyznywspólnotowej,jakrównieżkultprzodków26.Wpostacimodelowej
trybalizmpreferujezachowanieparytetuwukładziesił.Nieumiejętnośćzacho-
waniaodpowiednichproporcjiwistniejącymukładzieklanowymczęstoprowa-
dzidozałamańspołecznych27.Wszelkieosiągnięciajednostkowesąsukcesami
rodubądźklanu,zktóregosięwywodzą.Podobniepozycjadanegoklanuczy
roduokreślapozycjęjednostkiwrelacjachzinnymiczłonkamispołeczeństwa28.
Człowiekstanowiczęśćszerszejstruktury,asposóbipoziomjegożyciawpływa
naliczbęijakośćwięzispołecznychbędącychwjegodyspozycji29.WXIXwieku
23T.Bodio,T.Mołdawa,KonstytucjepaństwAzjiCentralnej.Tradycjeiwspółczesność,Dom
WydawniczyElipsa,Warszawa2007,s.16.
24T.Bodio,Układyklanowejakomechanizmpolityki(naprzykładziepaństwAzjiCentralnej),
w:TransformacjaspołeczeństwaiwładzywpostradzieckiejAzjiCentralnej,red.T.Bodio,W.Jaku-
bowski,A.Wierzbicki,WydawnictwoAkademiaHumanistycznaim.AleksandraGieysztora,Pułtusk
2008,s.148.
25T.Bodio,Trybalizmjakofenomenkulturypolitycznej(studiumprzypadku-Turkmenistan),w:
TransformacjaspołeczeństwaiwładzywpostradzieckiejAzjiCentralnej,s.256.
26T.Bodio,Układyklanowejakomechanizmpolityki(naprzykładziepaństwAzjiCentralnej),
s.153.
27Ibidem,s.156-157.
28S.Zapaśnik,„Walczącyislam”wAzjiCentralnej.Problemspołecznejgenezyzjawiska,Wy-
dawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław2006,s.179.
29Szerzejzob.:P.Załęski,KulturapolitycznawięziwAzjiCentralnej(przypadekKirgistanu
natlepaństwregionu),OficynaWydawniczaASPRA-JR,Warszawa2011,s.79-134,363-426;
A.Wierzbicki,EtnopolitykawAzjiCentralnej.Międzywspólnotąetnicznąaobywatelską,DomWy-
dawniczyElipsa,Warszawa2008,s.178-203.
