Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tradycyjnezagrożeniadlabezpieczeństwamiędzynarodowego
59
zewnętrznywpływ,udziałmocarstwwregulacjikonfliktu,mocarstwowewy-
obrażeniaotym,jakspornesprawypowinnybyćrozstrzygnięte,wymuszenie
przeznieokreślonychwarunkówpokoju(przebiegugranic)sprawia,żerozstrzyg-
nięciauważanezaniesprawiedliwesąkwestionowane.
WprzypadkukonfliktunaobszarzebyłejJugosławiiparadoksrozstrzygnię-
ciapolegałnatym,żemocarstwazachodniepoparłyjejrozpadwimięprawana-
rodówdosamostanowienia,leczjednocześnieodmówiłytego
prawaSerbom(uniemożliwieniepołączeniasięSerbówbo-
użyciesiływdrodze
śniackichzSerbią),cozmusiłojedoutrzymywaniaprzezwie-
dowłasnegopaństwa
lelatmisjiwojskowejwBośniiHercegowinie,któranadaljest
państwemgłębokowewnętrzniepodzielonym,ponieważzamieszkanymzwoli
mocarstwprzeztrzymocnozantagonizowanenarody(muzułmańskichBosz-
niaków,katolickichChorwatówiprawosławnychSerbów)15.Terytoriumbyłego
ZwiązkuSowieckiegorównieżkryjewsobiepotencjałwielukonfliktównapo-
dobnympodłożu.Niektóreznichzdążyłysięjużwielokrotnieujawnić(Arme-
nia-Azerbejdżan,Gruzja-Rosja,Kirgistan,KaukazPółnocny-wojnywCze-
czenii),innepozostałydłuższyczaszamrożoneidopieropodłuższymczasie
wdogodnychwarunkachstawałysięzarzewiemkonfliktu(RosjanienaKrymie
iwDonbasie).Podobnesytuacjeobserwujesięwostatnimczasiewinnychczę-
ściachświata,gdyuzyskanieodrębnejpaństwowościnaroduaspirującegosta-
jesięmożliwepodługotrwałejwalceangażującejpaństwazewnętrzne(Timor
WschodniodrywającysięodIndonezjiczySudanPołudniowyodSudanu).Te
procesyizwiązaneznimizagrożeniadlabezpieczeństwasądalekieodzakoń-
czenia.
C.Odwrotnaodsytuacjiwielunarodówwjednympaństwiejestsytuacjana-
rodużyjącegowwięcejniżjednympaństwie.WAfryce,choćprocesynaro-
dowotwórczesątamdalekieodzakończenia(mówimytamraczejoplemionach,
czyliprzednarodowychwspólnotachetnicznych),jesttosytuacjatypowa,poza
Afrykązdarzasięzaśrzadziej.Bodajnajgłośniejszymprzypadkiemtegorodza-
jusąKurdowie,którzyżyjąwróżnychproporcjachwTurcji,Iraku,IranieiSyrii.
Jakbardzokonfliktogennajesttosytuacja,świadczyprzykładnarodupolskiego
żyjącegowanalogicznychwarunkachodkońcaXVIIIwiekudopierwszejwojny
światowej.Żadnezpaństw,którezajmowałoterytoriumzamieszkaneprzeznaród
polski,niebyłozainteresowanerezygnacjązniego,czylipolskąniepodległością.
Cogorsza,wszystkietrzybyłyeuropejskimimocarstwami,którezaborczysta-
tusquonaziemiachpolskichuzasadniałyracjamieuropejskiejrównowagi.Argu-
mentoregionalnymbezpieczeństwie,równowadzeistabilnościnajczęściejsto-
sujesiędoprzeciwstawieniasiędążeniomdosamostanowieniawtakiejsytuacji.
Jakpokazujehistoria,jestraczejodwrotnie.Nieprzepartedążenienarodupew-
negoswojejracjiisiłowereakcjepaństwzajmującychjegoziemiesąchroniczną
15Waldenberg(2005).
