Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zhistorycznegopunktuwidzenia,pierwsząpropozycjędotacjikapitałowejprzedłożył
angielskipisarzimyśliciel,uczestnikdwóchrewolucji(amerykańskiejifrancuskiej)
ThomasPainewswojejnapisanejw1797r.pracypt.AgrarianJustice(Sprawiedliwość
rolna).Kontekstempowstawaniadziełaangielskiegopisarzabyłarewolucjaprzemysłowa
wrazzpostępującymprocesemtego,coMarksnazwałakumulacjąpierwotną20,Polanyi
–„szatańskimmłynem”21,aAntoniDomènechiDanielRaventósopisująjakodestrukcję
„odziedziczonychiprostych,europejskichgospodarekwymiennych,poprzezprzyspieszony
rozwójrynkukapitalistycznegoiosiemnastowiecznejkulturyekonomicznej”
22
.Paine
wychodzizzałożenia,żeziemiajest„wspólnąwłasnościąrodzajuludzkiego”23.Jedynie
usprawnieniazwiększająceplonyzbieraneztejziemimogąbyćuznawanezawłasność
tych,którzywłożylipracęwichdokonanie.Zracjitego,żeniedasięjednakrozdzielić
ziemiodusprawnień,każdywłaścicielziemskipowinien,zdaniemPainela,płacićwspól-
nociestałądaninęzaużytkowanieziemi.Angielskireformatorproponujeprzeznaczyćtak
zebranefunduszenawypłacanie„każdejosobiekończącejdwadzieściajedenlatsumę
15funtówszterlingówjakoczęściowąrekompensatęzautratęnaturalnegodziedzictwa
wwynikuwprowadzeniasystemuwłasnościziemskiej”24.Wartododać,żePainebyłnie
tylkoprekursoremideidotacjikapitałowej,aletakżeideiemeryturyobywatelskiej,pro-
ponującrównieżfinansowanieztychsamychśrodkówcorocznejwypłatywwysokości
10funtówdlakażdejosoby,któraukończyła50lat.
WpierwszejpołowieXIXwiekuideewyrażoneprzezPainelapodjęłotrzechamerykań-
skichpisarzy:CorneliusBlatchly,ThomasSkidmoreorazOrestesBrownson
25
.Wszy-
scytrzejzaproponowalifinansowaniepowszechnegograntukapitałowegowcałości
ze100-procentowegopodatkuspadkowego.ZarównowkoncepcjiBlatchlylego
26
,jak
20K.Marks,Kapitał.Krytykaekonomiipolitycznej,t.1,Warszawa:KsiążkaiWiedza1951,s.770–823.
21K.Polanyi,Wielkatransformacja.Polityczneiekonomiczneźródłanaszychczasów,przeł.M.Zawadz-
ka,Warszawa:WydawnictwoNaukowePWN2010,s.41.
22A.Domènech,D.Raventós,PropertyandRepublicanFreedom:AnInstitutionalApproachtoBasic
Income,„BasicIncomeStudies”2007,nr2(2),s.5.
23T.Paine,AgrarianJustice,1797[online:]https://www.socialsecurity.gov/history/paine4.html
[dostęp:16.01.2018].
24Tamże.
25J.Cunliffe,G.Erreygers,Introduction,w:TheOriginsofUniversalGrants:AnAnthologyofHistorical
WritingsonBasicCapitalandBasicIncome,red.J.Cunliffe,G.Erreygers,NewYork–Basingstoke:Pal-
graveMacmillan2004,xv.Natentematzob.także:J.Cunliffe,G.Erreygers,InheritanceandEqual
Shares:EarlyAmericanViews,w:TheEthicsandEconomicsoftheBasicIncomeGuarantee,red.
K.Widerquist,M.A.LewisiS.Pressman,Farnham-Burlington:Ashgate2005,s.55–76.
26C.Blatchly,SomeCausesofPopularPoverty,DerivedfromtheEnrichingNatureofInterests,Rents,
Duties,Inheritances,andChurchEstablishments,InvestigatedinTheirPrinciplesandConsequences,
andAgreementwiththeScriptures(1817),w:TheOriginsofUniversalGrants.AnAnthologyofHistori-
calWritingsonBasicCapitalandBasicIncome,red.J.Cunliffe,G.Erreygers,Basingstoke–NewYork:
PalgraveMacmillan2004,s.17–22.
29
