Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StanisławKostkaPotockijakokonserwatoriinwentaryzator...
33
LindewportretPotockiegozewstępuwkomponowałoznakirozpadufeuda-
lizmuwówczesnejPolsce10.Potocki,wnioskujemyzdedykacji,inicjujedzia-
łaniasłużącemodyfikacjisarmackiegomodelużyciaszlachcicaziemianina,
odwołującsiędonowożytnejspuściznyamatorów,słynnegoLagoûtdesnations
[gustunarodowego]RogeradePiles`a11,aprzytymczerpiezprogramurealizo-
wanegowokółmonarszejsiedzibykrólaStanisławaAugustaorazśrodowiska
nMonitora”inZabawPrzyjemnychiPożytecznych”12.Potocki,inicjującpowsta-
nieinstytucjiTowarzystwaPrzyjaciółNauk,angażujesięwruchamatorówian-
tykwarystów,samprzekształcającdommieszkalnywświątynięnaukidobrego
smaku.Dorealizacjiprojektu,wynikazlektury,potrzebnesąmustarożytno-
ścinarodowe,językpolski(lekturaBohaterapolskiego13)ipraktycznaestetyka
(nbyczućto,czegoopisaćniemożna”14).LinderysujeportretPotockiegonatle
pejzażuzwkomponowanąhistorycznąrezydencjąwilanowską,eksponująctym
samymłącznośćwłaścicielazsiedzibąmieszkalnąikreatywnycharakterjejmo-
dernizacjiwkrajobrazie.Siedliskorodowewrazzotoczeniemstajesięzabyt-
kiemnarodowym.Modernizacjapoleganaprzekształceniusiedzibymieszkalnej
iogroduwmuzeumpubliczneprzechowującewzorykulturyipolskiepamiątki.
Lindewyjaśnia:
Mógłbymsięztegoprzybytkuprzenieśćnaowomiejsce,którenamwzory
tegowszystkiegownajpiękniejszychanajrozmaitszychzbiorachwystawia,co
rozrzewniaPolaka,cowzachwyceniewprawiacudzoziemca15.
10M.Bloch,Społeczeństwofeudalne,przełożyłaE.Bąkowska,przedmowąopatrzył
H.Samsonowicz,Warszawa2002,s.435-438.
11R.Rosenberg,AndréFélibienetladescriptiondetableau.Naissanced’ungenreetpro-
fessionnalisationd’undiscours,«Revued’Esthétique.LaNaissancedelathéoriedel’arten
France,1640-1720»,no31-32,1997,s.148-159;B.SaintGirons,Unnouveau«discoursde
laméthode».LapremièreconférencedeRogerdePilesàl’Académieroyaledepeintureet
sculpture,1699,Revued’Esthétique»,no31-32,1997,s.83-98,por.:M.Karpowicz,Sztuka
oświeconegosarmatyzmu:antykizacjaiklasycyzacjawśrodowiskuwarszawskimczasów
JanaIII,Warszawa1970.
12„ZabawyPrzyjemneiPożyteczne”(1770-1777),t.1,wstępioprac.J.Platt,Wrocław
2004,s.XXIII-XXVI.
13Chodzio:A.J.Czartoryski,Bardpolski1795,wyd.J.U.Niemcewicz,[w:]Skarbiechisto-
riipolskiej,t.1,Paryż1840,s.465-589,por.:Antykoświeconych.Studiairozprawyomiej-
scustarożytnościwkulturzepolskiejXVIIIwieku,podred.T.Chachulskiegoprzywspół-
pracyA.Masłowskiej-Nowak,Warszawa2012.
14A.J.Czartoryski,op.cit.,s.3;P.Kozak,WychowaćBoga.EstetykaantropologicznaAle-
xandraGottliebaBaumgartenanatlemyśliniemieckiejpierwszejpołowyXVIIIwieku,
Warszawa2013,s.9-17.
15S.B.Linde,Słownikjęzykapolskiego,op.cit.,s.3.
