Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Biologia,czylisensżycia
podwójniezwiązanytlen
przekształcasięwresztęalkoholową
resztaalkoholowa–weter
ryboza
Izomeryrybozyzewskazaniemprzemianprowadzącychdocykliczności
Rodzajecyklicznychzasadazotowych(purynipirymidyn)wchodzącychwskład
RNAiDNAorazschematstrukturynukleotydu-jednegozgłównychnośników
energiiwkomórce
nikotynian
nukleotydy
adenozyna
(cukier–zasada
N-glikozydowe
kowalencyjne
azotowa)
wiązania
kowalencyjne
wiązaniaestrowe
(kwas–alkohol)
Dinukleotydpełniącyfunkcjęprzekaźnikaprotonówwkomórce
N-glikozydowe:cukier-zasadaazotowa-powstaje
wtensposóbnukleozyd),azdrugiej-zresztami
fosforanowymi(wiązanieestrowe:kwas-alkohol-
tojużwtedykompletnynukleotyd).
Sączteryrodzajezasadazotowychwcho-
dzącychwzwiązkizrybozą,należącedodwu
klas:jednopierścieniowepirymidyny-cytozyna
iuracylorazdwupierścieniowepuryny-adeni-
naiguanina.Purynysątrwalszeodpirymidyn,
comaznaczenieprzyocenianiuprawdopodo-
bieństwaichwymiany(substytucji),czylimuta-
cji.Nietrwałyjestzwłaszczauracyl.Podatnana
rozkładjestisamaryboza,nawetjakocykliczny
izomer.Przeztokwasrybonukleinowy(RNA)nie
jestdostateczniestabilnymnośnikieminformacji
genetycznej,byutrzymaćsięwtejroliwdłuższej
skaliczasu.
Dlategojużwpradziejachewolucjizostałza-
stąpionywtejroliprzezkwasdeoksyrybonukleino-
wy(DNA).Jegocząsteczkisąodpowiedniejszedo
archiwizowaniazapisugenetycznegozdwupowo-
dów:cukierniemajednejzgruphydroksylowych
(OH
-
),conadajemuwiększąodporność,auracyl
przekształciłsięwtrwalszątyminędziękidodat-
kowejgrupiemetylowej.Losowakolejnośćzasad
włańcuchupowoduje,żeróżnecząsteczkipolinu-
kleotydumająróżnewłaściwości,awięcwykazu-
jązmienność.Wtymtakżezmiennośćzdolności
katalitycznych.
ByćmożeuzaraniażyciatewłaściwościRNA
służyłydosamopowielaniawłasnychcząsteczek.
DziśpowielaniełańcuchówRNAiDNAjestka-
talizowaneprzezbiałka(enzymy).Odbywasięto
przezdołączanieswobodnychnukleotydów-jed-
nostekzłożonychzzasadazotowych,cukruireszt
fosforanowych-doistniejącegojużwcześniej
łańcucha.Purynymająskłonnośćdołączeniasię
wparyzpirymidynami(A-U;C-G)słabymiwią-
zaniamiwodorowymiprzezwspólnyproton(czyli
jonwodorowyH
+
).Resztyfosforanowewiążąje
wtedymocnownowyłańcuchrównoległydoist-
niejącego.
Skoroparyzasadmogąsiętworzyćtylko
wokreślonysposób,nowyłańcuchjestswegoro-
dzajunegatywowąreplikąstarego.Ponieważwią-
zaniawodorowesąstosunkowosłabewporówna-
niuzwiązaniamikowalencyjnymi,łańcuchyłatwo
sięodsiebieoddzielają,bezczegoichpowielanie
(replikacja)niemogłobybyćdoprowadzonedo
końca.
Całełańcuchypolinukleotydów,aszczególnie
DNAmająskłonnośćdoparowaniasięwiązaniami
wodorowymi.WtensposóbpowstajeDpodwójna
helisa”(α-helisa)DNA.WiemytodziękiFranci-
sowiH.C.Crickowi(1916-2004)iJamesowiD.
