Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Kodgenetyczny
Białkasąpodstawowymskładnikiembudulcowym
orazfunkcjonalnymorganizmów.Sąonezbudo-
wanezłańcuchówpolipeptydowych(jednegolub
kilku),którezkoleiskładająsięzaminokwasów
łańcuchabiałkowegoinformacjagenetycznanie
jestprzekładanabezpośredniozDNAnakolejność
aminokwasów.Wmomencie,wktórymkomórce
potrzebnejestkonkretnebiałko,doakcjizostaje
ułożonychwodpowiedniejkolejności.Właśnieto
włączonyRNA.Napodstawiesekwencjinukleoty-
ułożenieaminokwasów(czyliichsekwencja)decy-
dówjednejniciDNAtworzysięjedenzrodzajów
dujeowłaściwościachchemicznychbiałekiopeł-
RNA–nićmRNA,komplementarnadotejniciDNA.
nionychprzezniefunkcjach.Informacjaoskładzie
ProcestenjestnazywanyprzepisywaniemDNAna
ikolejnościaminokwasówwdanymbiałku,potrze-
sekwencjęnukleotydówmRNA.Dopieroinformacja
bnapodczasjegopowstawania(syntezy),jestzapi-
zawartawłańcuchumRNAjestbezpośredniowy-
sanawkolejnościułożenianukleotydówwłańcuchu
korzystywanadoutworzeniapolipeptydu.
Jest
DNA.
Wwiększościbiałekwystępujeokoło20
tofundamentalnazasada–prawiewszystkieor-
różnychaminokwasów,awcząsteczceDNAjedynie
ganizmyodczytująiprzekazująswojąinformację
4różnenukleotydy.Zateminformacjadotycząca
genetycznąwtensamsposób:DNA→mRNA→
lokalizacjiaminokwasówwbiałkumusibyćzapisana
białko.PodkoniecXXwiekuodkryto,żemożliwyjest
wszczególnysposób.Języktegozapisujestna-
teżprzepływinformacjizRNAdoDNA,obserwuje
zywanykodemgenetycznym.
Podczassyntezy
siętouniektórychwirusów,m.in.uwirusaHIV.
Cechykodugenetycznego
Kodgenetycznyjesttrójkowy,tzn.opołożeniuda-
negoaminokwasuwłańcuchupolipeptydowymin-
formujątrzyleżącekołosiebienukleotydy(mówisię,
żekodująonejedenaminokwas).PonieważwDNA
są4nukleotydy,zatem3znich(niekoniecznieróżne)
możnawybraćna43(64)sposobów.Jesttomożliwie
najprostszawersjazapisu20aminokwasówprzez
4nukleotydy,bowiemkodyskładającesięzjednego
lubdwóchnukleotydówniewystarczyłybydozapi-
saniawszystkich20aminokwasów(41=4,42=16),
aukładającczwórkinukleotydów,otrzymujesiędużo
więcejmożliwości(44=256).Niebyłobytokorzystne
rozwiązanie,ponieważdużołatwiejwtedyopomyłkę
wodczytywaniuinformacji,cojestniebezpiecznedla
organizmu.
Danykodonkodujetylkojedenokreślonyamino-
kwas,np.kodonGGCkodujewyłącznieaminokwas
glicynę.
Jednoznaczny
Trójkowy
Niektórekodonypełniądodatkowefunkcje,np.kodonTACko-
dującyaminokwasmetioninęstanowiteżsygnałdorozpoczę-
ciasyntezykażdegobiałka,jestzatemkodonemSTART.Istnie-
jąkodony,któreniekodujążadnegoaminokwasu,leczsątyko
sygnałemdozakończeniasyntezybiałka-tokodonySTOP.
trójkanukleotydówniciDNAimRNAkodująca
Pojedyncza„litera”kodugenetycznego,czyli
jedenaminokwas,jestnazywanakodonem.
aminokwasX
treonina
kodonX
aminokwasY
kodonY
glicyna
kodonZ
prolina
aminokwasZ
15
BIOLOGIAZTANGRAMEM
Genetyka
