Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.BiskuppolowyWojskaPolskiego
GawlinaczęstokontaktowałsięzprymasemHlondemwsprawach
duszpasterstwawojskowego.Ichprzyjaźńcementowałyczęstespotkania,
adziękiwmiaręregularnymwizytomnaŚląsku,byłdlaprymasaźródłem
informacjiosytuacjiwdiecezjiichwspólnegopochodzenia.Zwierzałmu
siętakże,ilekosztujegobyciebiskupempolowym:flMuszęsięEminencji
przyznać,żepoprostuduszęsięnastanowiskubiskupapolowego”32.Prosił
prymasa,bypoparłgowjegostaraniachomianowaniegobiskupemwKiel-
cach,najmniejszejpolskiejdiecezji33.
ParędniprzedatakiemNiemiecnaPolskę,28sierpnia1939roku,wyczu-
wającpowagęsytuacji,wjakiejznalazłasięojczyzna,bpGawlinaprzedsta-
wiłprymasowiprojektzorganizowaniapomocniczejakcjiszpitalnej,wktórą
mielibyćwłączeniksiężaiosobykonsekrowane:
KościółkatolickiwPolsce,którywdziejachnaszegonarodutylokrotnie
zapisałsięzłotymigłoskami,niemożepozostaćwtyle34.
Tychplanów,niestety,niezdążonowcielićwżycie.
KodeksPrawaKanonicznegoz1917roku,obowiązującyzażyciabp.Gaw-
liny,naokreśleniewładzyrządzeniawKościeleużywałpojęć:potestas,pote-
stasiurisdictionis,iurisdictio.Potestasjestwyrażeniemogólnym,oznaczającym
jakąkolwiekwładzę.Iurisdictio(odłac.iusdicere,wprzeciwieństwiedoius
facere)towścisłymznaczeniuwydawanieprzezsędziegowyrokówsądo-
wych,awszerszymrozumieniu,najczęściejużywanym,publicznawładza
rządzenia.Stądkościelnąjurysdykcjęmożemyokreślićjakopublicznąwła-
dzęrządzeniawiernymiodpowiedniodoceluKościoła35.
JurysdykcjaJózefaGawlinyjakobiskupapolowegoWojskaPolskie-
goopierałasięnakilkuźródłachprawa,amianowicienaKodeksiePra-
waKanonicznego,konkordaciezawartympomiędzyRzecząpospolitąPolską
aStolicąApostolskąw1925rokuorazStatuciekatolickiegoduszpasterstwa
wojskowegowPolscez1926roku,stanowiącymzałącznikdokonkordatu.
Zprawakanonicznegowynika,żeordynariuszpolowycieszysięprawa-
mibiskupadiecezjalnego,posiadawłasnąwładzęzwyczajną,ustawodaw-
cząisądowniczą,alepersonalną,odnoszącąsiędookreślonejkategoriiosób,
wykonywanązarazemkumulatywniezbiskupamimiejscowymi.Zkolei
konkordatz1925rokuwartykule7głosił,że:
51
32GawlinadoHlondaz4maja1937r.,w:KorespondencjaAugustaHlondaiJózefa
Gawliny…,s.178.
33Por.GawlinadoHlondaz4maja1937r.,w:tamże.
34GawlinadoHlondaz28sierpnia1939r.,w:tamże,s.195.
35Por.F.Bączkowicz,Prawokanoniczne.Podręcznikdladuchowieństwa,t.1,Opole1957,
s.413–415.
