Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
UWARUNKOWANIAŻYCIAIPRACY
DUSZPASTERSKIEJ
1.Warmiapodzaborempruskim
RegionWarmii(niem.Ermland),wktórymnarodziłsię,żyłidziałałbiskup
JózefAmbrożyGeritz,swojąhistorycznąodrębnośćiistniejącedodziśgraniceza-
wdzięczapowołaniuw1243r.diecezjiwarmińskiej.Diecezjatautworzonazostała
zczęściziemzamieszkałychprzezkilkaniezależnychplemionpogańskichprusów,
wciążjeszczepodbijanychwtymczasieprzezZakonkrzyżacki1.
uposażeniembiskupówwarmińskichmiałybyćdochodyztrzeciejczęścidie-
cezji,naktórymtotereniebiskupiotrzymalitakżeprawoświeckiegozarządu.po
pertraktacjachzZakonemkrzyżackimw1251i1254r.pierwszybiskupwarmiński
Anzelm2wybrałnaprzynależnesobieiswojejkapituleterytoriumśrodkowączęść
diecezji,zabezpieczonąprzednajazdamiprusów,zistniejącymjużiwybranymna
stolicędiecezjigrodembraniewo3.Terytoriumtoutrzymanezostałoprzeznastęp-
cówbiskupaAnzelmajakoswoistedominiumbiskupie,częściowoautonomiczne
względempaństwakrzyżackiego4.Dominiumpodzielonezostałoadministracyjnie
na10komornictwzsiedzibamiwmiastach:barczewo(niem.Wartenburg,dawniej
pol.Wartembork),braniewo(braunsberg),Dobremiasto(Guttstadt),Frombork
(Frauenburg),Jeziorany(seeburg),LidzbarkWarmiński(Heilsberg),Olsztyn
(Allenstein),Orneta(Wormditt),pieniężno(mehlsack,dawniejpol.melzak)iReszel
1s.Achremczyk,Warmia,Olsztyn2000,s.11-12.
2Anzelm,ur.ok.1210r.,biskupwarmińskiwlatach1250-1278,pierwszyorganizatordie-
cezji,jedynykrzyżaknawarmińskimtroniebiskupim.Zob.pbW
,s.7-12;T.pawluk,Anzelm–
pierwszybiskupwarmiński(1250-1278),„WarmińskieWiadomościDiecezjalne”[dalej:WWD]
1978nr2-3,s.111-117.
3pbW
,s.7-8.
4A.szorc,Dominiumwarmińskie1243-1772.PrzywilejiprawochełmińskienatleustrojuWar-
mii,Olsztyn1990,s.23-78;b.Leśnodorski,Dominiumwarmińskie(1243-1569),poznań1949.
