Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cotojestczarnyromantyzm?
|
33
jakaśtajemnica,zapewnesłowa,jegomocy,którązaprowadzaono
ponadChaosem.Możetojesttak,jaknapisałmyśliciel:WKiedy
granicerozumu,jegoekstrawagancjaiobsesjastanąsięwy-
raźne,byćmożewnieoczekiwanysposóbzostanieonoświecony,
aprzednaszymspojrzeniemotworząsięnowepunktyucieczki
iperspektywywidzenia,roztocząsięwcześniejnieprzeczuwalne
pejzaże”79.Możetojesttak,żejużsamodotknięciezapomocą
słowapoezjiznurtuczarnejromantykiniechaosuświata,lecztej
mrocznejpłyty,naktórejwspierasięświat,Otchłani,zktórejwy-
nurzasięistnieniedążącedosamorozumienia–żetowszystko
wystarczy,byuzdrowićpozostającywciągłympoznawczymniedo-
sycieświatDnia.Bypowiedziećmu,żeniemusiwcaleszukać
tam,gdzieniezobaczynic,boludzkieokoiludzkawyobraźnianie
zostałystworzonedlaNocy.Lubniestworzyłysięsamoistnie,lub
niestworzyłaichnatura,wktórejgłębiachchcielibyśmygrzebać
niepotrzebnie,albowiemonesame,tegłębiemroku,jakbłyskzła
ichaosu,przyjdądonasnagleiniewiedziećskąd,wtedy,kiedy
sięichniebędziemyspodziewać.JakbohaterMalczewskiego,gdy
pędzisycićsięmiłosnymszczęściem:
Znikłrycerzizostawiłoupiorachpowieść.
ItaktoleciałWacław–szczęśliw,trwożnyrazem,
Śliczny,straszny–byłwiernymśmiertelnychobrazem.80
Czarnyromantyzmpokazujeproceszniszczeniakulturyjako
niepotrzebnejiobcejmetaforynatury.Metafory,którejnatura
wswymabsolutniewolnymrozpasaniuniepotrzebuje.Pokazuje
dezorganizacjękodusymbolicznegostworzonegoprzezczłowieka
wnaturzeiniejakonajejgrzbiecie,któragowswejbeznamięt-
nościdzianiasięniechce.Aleponieważczłowiekazniszczyćnie
można,zniszczonawdziełachtegonurtukultura-metaforanatury
zostajezastąpionapoprostumetaforązniszczenia,czylipoetyc-
kimdziełemliterackim.Człowiekmożesobiewyobrazićzniszcze-
niekultury,alepókisamistnieje,niemożesięwyrzec,niemoże
zniszczyćpowstałejnatymgrunciemetaforyzniszczenia:fantaz-
matykidestrukcji,jakąwyrażajądziełaczarnegoromantyzmu.Ito
wystarczy,byprzywrócićświatuporządek.
