Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cygańskichpochodzącychzgrupcygańskichżyjącychwPolsce:BergitkaRoma,
PolskaRoma,Kełderasza,Lowari,którychtwórczośćspołecznośćcygańskauwa-
żazawłasną.Ponieważniemanatentematbadań,przyjęłam,żemiarąnswoj-
skości”autorajestpublikacjajegoutworównałamachromskiegomiesięcznika
nRromp-oDrom”.
WrozdzialepoświęconymikonograficznymprzedstawieniomCyganów
wpolskimmalarstwie,fotografiiinakartachpocztowych,ukazujęstereotypowe
postrzeganieiprzedstawianieCyganówwtymobszarzeorazwskazujęnaprze-
łomwbudowieichwizerunku,któryzacząłsięrysowaćwlatachpięćdziesiątych
XXwiekuwzwiązkuzpublikacjamiwierszyPapuszyoraztowarzyszącymimjej
portretemfotograficznym,iktórybyłpozbawionycechncygańskości”,potocznie
przypisywanychCygankom.
Po1989rokuwfotografiiCyganówjestwidocznazmianawsposobieich
prezentacji:tojużniesąanonimowentypy”ludzkie,leczkonkretniludzieze
swojąindywidualnąhistorią,którązobaczyliwobiektywiePiotrWójcik,Janusz
HelferczyTomaszTomaszewski.
Jakdotądnieukazałosięstudium,wktórymzostałbypodjętytakzarysowany
problem.
ObJAŚNIENIETERMINÓWCYgAN,ROM
Nazakończeniewypadawytłumaczyćpowód,dlaktóregokonsekwentniepo-
sługujęsięterminami:Cygan,Cyganka,językcygański,literaturacygańska(choć
wtymwypadku,gdypiszęonajnowszejliteraturzetworzonejprzezCyganów,
którzysamisiebieokreślająjakoRomów,stosujęterminromska,aichsamych
określamtakżejakoRomów).Jestpotemukilkapowodów:wydajemisię,że
skorowdokumentach,nadktórymipracowałam,występujesłowoCygan,niema
powoduzastępowaćgosłowemRom,boprowadziłobytodozafałszowania;Pa-
pusza,mówiącosobie,przedstawiałasięjakoCyganka;słowoCyganmaszerszy
zakresniżRom,którym,jakonazwąwłasną,określasięczłonkówwłasnejgrupy,
aktóregoużyciewpewnychwypadkachmożebyćnieuprawnione.
Jednocześniezdajęsobiesprawęztego(Machowska2002),żeodkąd13zaczęto
propagowaćużywanieterminuRom,zamiastCygan,byzmienićnegatywneiob-
raźliwekonotacjesłowaCygan,zgodnieznpolitycznąpoprawnością”powszech-
nieużywasięterminuRom,którymożewpłynąćnapozytywnekształtowanie
wizerunkuRomalubprzyczynićsiędoeliminowaniaautomatyzmunegatywnych
skojarzeńimożetymsamympomóczobaczyćczłowiekanieobciążonegostereo-
typemCygana-złodzieja,żebrakaibrudasa,ausamychRomówówterminmoże
znieśćpoczucienieuchronnościncygańskiegolosu”,pesymizmipoczucieutraty
13OdIŚwiatowegoKongresuRomów,któryodbyłsięwpodLondynemw1971roku.
26
