Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KRÓTKAHISTORIAPRIBAŁTIKI
Termin„krajebałtyckie”początkowobył
używanywjęzykuniemieckimnaokreślenie
wszystkichpaństwleżącychnadBałtykiem.
WspółcześnieoznaczaonEstonię,Łotwę
iLitwę,któreodzyskałyniepodległośćpo
Iwojnieświatowej.Choćkrajetemająwiele
cechwspólnych,istniejąmiędzynimitakże
poważneróżnice.Jeślijęzykodzwierciedla
naszespojrzenienaświat,tonastawieniepo-
szczególnychnarodówbałtyckichmusibyć
całkieminne.Litewski(zdaniemniektórych
stworzonydopoezji)należydonajstarszych
językównaświecie,podobniejaksanskryt
istarożytnagreka.Natomiastłotewskiprze-
szedłszybkirozwójimodernizację(itakjak
angielski,ciąglesięzmienia).Zkoleiestoński
jestbliższyfińskiemuniżjęzykomsąsiednich
ludówbałtyckich.
Położeniegeograficznekrajówbałtyc-
kich,zestrategicznymdostępemdoMorza
Bałtyckiego,przyczyniłosiędoczęstych
najazdównaichterytoria.WXIIIwiekuna
ŁotwęidoEstoniiprzybyliNiemcybałtyccy
ipozostaliwregionieprzezbliskosiedem
stuleci,wywierającnaniegoznacznywpływ.
WEstoniiszybkostalisięrządzącąelitą,
aniemieckiuczynilijęzykiemoficjalnym.
NaLitwiepomagalimiejscowymwładcom
zakładaćmiasta,wtymWilno,obecną
stolicę.
PodkoniecXIVwiekupolskakrólowa
Jadwigapoślubiławielkiegoksięcialitew-
skiegoWładysławaJagiełłę.Zapoczątkowało
tookresrozkwituobukrajówiutorowało
drogędopowstaniaRzeczypospolitejObojga
Narodóww1569roku.Byłaonakrajem
zróżnicowanymetnicznieiobejmowała
większośćEuropyWschodniej–odpołu-
dniowejEstoniipopółnocnąMołdawię.
Wciągunastępnychdwóchstulecijejpotęga
znacznieosłabła.
Nawschódodkrajówbałtyckich
leżałaRosja.WXVIwiekuEstoniazostała
zaanektowanaprzezIwanaIVGroźnego,
zanimjegoarmiępokonałypołączonesiły
RzeczypospolitejObojgaNarodówiSzwecji.
Szlachtabałtyckaprzysięgławiernośćkoronie
szwedzkiej,apodręcznikigramatykiiksiążki
religijneporazpierwszyopublikowano
wjęzykuestońskim.Jednakżepostępkul-
turowyzostałwkrótcezahamowanyprzez
głódwczasietrwającej21latwielkiejwojny
północnej,którazakończyłasięw1721roku
zwycięstwemRosjiiprzyłączeniemdoniej
terenównadbałtyckich.
Krajebałtyckieodzyskałyniepodległość
dopieropoIwojnieświatowej.Jednakich
radośćtrwałakrótko.PoIIwojnieświa-
towejEstonia,ŁotwaiLitwaznalazłysię
podokupacjąradziecką.Ichkulturazostała
ponowniepodporządkowanaobcej,ajęzy-
kiemoficjalnymbyłrosyjski.Wyjaśnienie,
naczympolegałyabsurdyżyciapodtakim
reżimem,możebyćtrudne,zwłaszczatym,
którzytegoniedoświadczyli.Wglądwżycie
codziennewtamtychczasachdajeepizod
opowiedzianyprzezEppAnnus,pochodzącą
zEstoniidoktorUniversityofOhio.Wlatach
pięćdziesiątychXXwiekujejrodzicebyli
młodymmałżeństwem.Wciepływrześniowy
dzieńzbieraligrzybywlesieinatknęlisięna
dwóchuzbrojonychradzieckichżołnierzy,
którzyostroichprzepytaliporosyjsku
izażądaliokazaniadokumentówtożsamo-
ści.Jejrodzicieniepomyśleliozabraniuze
sobądokumentów,więczostalizatrzymani.
Wkrótcedołączyłodonichwięcejmłodych
ludzizłapanychwlesiebezdokumentów.
Czekaligodzinami,umilającsobieczasgrą
wpiłkę.Wreszcieoddanoimgrzybyiode-
słanoichdodomów.
Wtychdziwnychczasachwkrajach
bałtyckichsposobemwalkiotożsamość
narodowąstałasięmuzyka.Sowieciwyko-
rzystywalimuzykęludowądowychwalania
cnótswoichbohaterówizmienialiteksty
tak,abyodpowiadałyichcelom.Podkoniec
latosiemdziesiątychnarodziłsięsprzeciw,
aprotestującywykorzystywaliautentyczną
muzykęludowąjakosymbolwolności
isposóbnastworzeniewięzizczymś
głębszym.Ówczesnewydarzenianazwano
śpiewającąrewolucją.Jejkulminacjąbył
bałtyckiłańcuchutworzonyprzezok.2mln
osóbirozciągającysięodTallinnapoWilno.
Powszechnieuważasię,żeskalatychprote-
stówprzyczyniłasiędorozpaduZwiązku
Radzieckiegow1989roku.
8
BURSZTYNIŻYTO
