Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Ustaleniaterminologiczne
31
własnego„ja”
,identyfikacjizpewnymicechamipsychicznymiuważanymiza
typowomęskielubkobiece,awkonsekwencjiróżnymitreściamiautoprezen-
tacyjnymiorazautoweryfikacyjnymi49,jakiinterpersonalnej-polegającena
odmiennymtraktowaniudziewczątichłopców,kobietimężczyzn,wzajemnym
schematycznympostrzeganiuorazzachowaniuwrelacjach,grupachiinsty-
tucjachspołecznych,acozatymidziekierowaniuróżnychoczekiwańioraz
różnyminterpretowaniuzachowańkobietimężczyzn50.Stereotypyzwiązane
zpłciąjakoelementystrukturypoznawczejużytecznejworientacjiwświecie
iwsamymsobie-akonkretniewrolikobietylubmężczyzny(autokategorie)-
potencjalnymirealnymźródłemkonfliktówzarównotożsamościowych,jak
iinterpersonalnych51.Jeślizałożymy,żeludziekształtująswojątożsamośćpłcio-
wąlrodzajową,uczącsiękulturowychdefinicjimęskościikobiecości,towłaśnie
przekonaniaistereotypystanowiąbudulecpoznawczychsiatekskojarzeńbędą-
cychpodstawątego,cozaS.Bemnazywamyschematempłcilrodzaju.
Stereotypyzwiązanezpłciąniejedynieluźnopowiązanymi,ogólnymi
poglądaminatemattego,jacyijakpowinnizachowywaćsięludziewza-
leżnościodpłci,alestanowiąwielopoziomową,spójnąstrukturępoznawczą,
mającąwsparciewmechanizmachkulturowychisocjalizacyjnych.Wcze-
snebadaniadotyczącestereotypówpłcizakładałyistnieniesilnejdychoto-
miicechskładającychsięnastereotypmęskościikobiecości.Oweskupienia
stereotypowychcech,tzw.„rdzeni”stereotypów,opisywanozapomocądy-
chotomiikobiecość-męskość(etykietyzbiorucech):ciepło,ekspresyjność,
uległość-kompetencja,dominacja52;orientacjanaludzi(wspólnotowość)-
orientacjanadziałanie53;ekspresyjność-instrumentalność54;światmęski
pozadomem(pracazawodowa,statusspołecznywynikającyzosiągnięć)-
49Dotyczytotakichzjawiskjak:zdrowiezyczneipsychicznejednostki,obrazwłas-
nejzyczności,samoocena,pewnośćsiebie,kompetencje,poczuciekontroli,atrybucje,
motywacjeosiągnięćitp.
50B.Wojciszke,Człowiekwśródludzi.Zaryspsychologiispołecznej,Warszawa2002,s.420.
51E.Mandal,op.cit.,s.10-11;Zob.I.Chmura-Rutkowska,M.Frąckowiak-Sochań-
ska,Psychospołecznekonsekwencjestereotypówzwiązanychzpłcią,w:Genderwpodręcz-
nikach.Projektbadawczy.Raport.Tom1,red.I.Chmura-Rutkowska,M.Duda,M.Mazu-
rek,A.Sołtysiak-Łuczak,Warszawa2016,s.106-124.
52I.K.Broverman,S.R.Vogel,D.M.Broverman,F.E.Clarkson,P
.S.Rosenkratz,
Sex-rolestereotupes:Acurrentappraisal,„JournalofSocialIssures”1972,nr28,s.59-78.
53E.H.Erikson,Dzieciństwoispołeczeństwo,„Rebis”
,Poznań1997.
54T.Parsons,R.F.Bales,Familysocializationandinteractionprocess,FreePress,New
York1955.