Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI:Nasiąkaniebarwamimiejscigodzin
37
WGalicjimówiono,żegranicanarodowościowaprzebiegałatamprzezmał-
żeńskiełoża.Topowiedzenieoddajenietylkokomplikacjępodziałówmię-
dzyludźmiróżnychwyznań,językówinarodowości,leczrównieżich(owych
podziałów)płynnośćiwzględność:oszczelnychgranicach,którerozdzielałyby
Innychwramachograniczonegoukładuterytorialnego,niemogłobyćmowy,
codopierowramachukładudomowego!
Omówionepokrótcefenomenyniepowinnyskłaniaćdopozbawionego
refleksjipostrzeganiaGalicjijakowielokulturowejiwielonarodowejidylli.
Mająraczejzwracaćuwagęnato,coludziwielukulturinarodówscalało
wramachwspólnotlokalnych.Boto,coichscalałowramachowychwspólnot,
łączyłoichrównieżzewspólnotą,szerzej:zlokalnością,zwłasnymkręgiem
rodzinnym,koleżeńskim,sąsiedzkim.Choćsąsiedztwo,jakmiedza-trzeba
otympamiętać-potrafiłoiłączyć,idzielić.Tazasadaodnosiłasięprzede
wszystkimdoŻydów.JeślizgodzićsięzWładysławemSerczykiem,żeduch
chrześcijańskiodgrywałpewnąrolęwtonowaniudezintegrującychskutków
ruchównarodowych-polskiegoiukraińskiego-wGalicji56,tojednocześnie
należymiećnauwadze,żewstosunkudowyznawcówreligiimojżeszowej
byłniekiedynieprzejednany,aużytyideologicznie,potrafiłgenerowaćwobec
nichpostawywrogie,głębokonaruszającenormywspólnotowegobytowania.
ZnawcahistoriiruchuludowegoJózefHampelstwierdził-ipoparłswoje
twierdzenieprzykładami-żewpochodzącejzGalicjichłopskiejliteraturze
pamiętnikarskiejorazkorespondencjidoprasymożnaznaleźćwieleprzeja-
wówpostawantyżydowskich,któreodzwierciedlałyzarównorzeczywisterela-
cjemiędzyludnościążydowskąachłopami,jakifunkcjonowaniestereotypu
Żyda,upowszechnianegoprzezśrodowiskaantysemickie57.Wystąpieniaanty-
żydowskie,nagalicyjskiejwsidatującesięod1897r.,przedewszystkimnaj-
groźniejszeznich-pogromy,którewybuchływ1898r.wokolicyNowego
SączawefekcieantysemickiejkampaniiprowadzonejprzezksiędzaStanisława
Stojałowskiego-ujawniłyskalęresentymentówlokalnejspołecznościpolskiej
wobecspołecznościżydowskiej,atakżemożliwościinstrumentalnegowyko-
rzystaniazadrażnień58.Dowodziłyowewystąpienia,żewstosunkachzŻydami
56W.A.Serczyk,Drogiibezdrożaukraińskiejmyślipolitycznej,nDziś.PrzeglądSpołeczny”
1992,nr8,s.14.
57J.Hampel,ChłopiiludowcywobeckwestiinarodowejwGalicji,w:Galicyjskiedylematy,
red.K.Karolczak,H.W.Żaliński,Kraków1994,s.16-17.
58Temattenszerokoomawiają:D.Unowsky,TePlunder.Te1898Anti-JewishRiots
inHabsburgGalicia,Stanford2018;tegoż,LocalViolence,RegionalPolitics,andStateCrisis.
Te1898Anti-JewishRiotsinHabsburgGalicia,w:SitesofEuropeanAntisemitismintheAge
ofMassPolitics1880-1918,red.R.Nemes,D.Unowsky,posł.H.J.Kieval,Hanover-London
2014,s.13-35;K.Stauter-Halsted,JewsasMiddlemenMinoritiesinRuralPoland.Understand-
ingtheGalicianPogromsof1898,w:AntisemitismandItsOpponentsinModernPoland,red.
R.Blobaum,Ithaca-London2005,s.39-59.
