Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
82
Częśćwprowadzająca:GalicjawAustrii
wzdłużgranicnarodowych232.Polscyludowcy,którzywosobachBolesława
WysłouchaiKarolaLewakowskiegopotrafiliwspółpracowaćześrodowiskiem
ukraińskimwlatachosiemdziesiątychXIXw.,napoczątkukolejnegostule-
ciaprzedłożyliinteresnarodowyponadklasowy.Podobniezrobililudowcy
ukraińscy233.Socjaliściprowincji,początkowoskupieniwGalicyjskiejPartii
Socjaldemokratycznej,rozeszlisięwprzeciwnestronynarodowe:namiejsce
jednolitejwspomnianejorganizacjiw1897r.powstałyPolskaPartiaSocjalno-
-DemokratycznaGalicjiiŚląskaorazUkraińskaPartiaSocjaldemokratyczna.
W1905r.dołączadonichtrzecia-ŻydowskaPartiaSocjaldemokratyczna,
którazmiejscaspotkałasięzostrąopozycjąPPSD.Wdobiereformywybor-
czejipierwszychpowszechnychwyboróww1907r.zamniejlubbardziej
narodowechciałyuchodzićniemalwszystkiestronnictwawGalicji;powód
tego-powiadaWaldemarŁazuga-byłprosty:skuteczniejszychhasełpoli-
tycznychniżninteresnarodowy”inrównouprawnienienarodów”nieumiano
jużsobiewyobrazić234.ZdaniemJanowskiegonawetkawiarniewgalicyjskich
miastachimiasteczkach,potencjalnieneutralnemiejscapubliczne,stanowiące
częśćsłynnejhabsburskiejsferykulturykawiarnianejzcentrumwWiedniu-
czyraczejwwiedeńskiejCaféCentral-zaczęłyzróżnicowaćsięzewzględu
nanarodowośćswoichgości235.Byłtodopieropoczątekowegoprocesu,który
dopełnisięwdwudziestoleciumiędzywojennym236,niemniejjużwtedywska-
zywałon,żeliczbaprzestrzeni,wktórychGalicjaniemoglisięspotykać-nie
tylkowdosłownym,leczrównieżwfilozoficznym,Lévinasowskimsensie-
istotniesięzmniejszała.
Głosytych,którzydostrzegaliwynikającestądzagrożenie,zwłaszczawe
wschodniejczęściregionu,corazbardziejmilkływśródnacjonalistycznejpropa-
gandy,choćwciążistniały.FranciszekBujak,polskihistoryk,autormonumen-
talnegospołeczno-gospodarczegoopisuprowincji,ostrzegał:nWidokinasze
naprzyszłośćwG[alicji]wschodniejniesąpomyślne.Losnarodowościangiel-
skiejwIrlandyi,niemieckiejwkrajachczeskichiprawdopodobnie,aczwdale-
kiejprzyszłości,losniemieckiejnarodowościnaGórnymŚląsku,jestzłądla
nasprognozą”237.Feldmanbiłnaalarmjeszczebardziejdramatycznie:nOdlat
232M.Janowski,GalizienaufdemWegzurZivilgesellschaf,w:DieHabsburgermonarchie
1848-1918,t.8/1:PolitischeÖlentlichkeitundZivilgesellschaf,red.H.Rumpler,P.Urbanitsch,
Wien2006,s.805-858.
233Por.J.Hampel,dz.cyt.,s.10-15.
234W.Łazuga,Kalkulować…,s.289.
235M.Janowski,dz.cyt.,s.841-844.
236Opodziałachkawiarninakładającychsięnapodziałynarodowościowewdwudziesto-
leciumiędzywojennym-naprzykładzieLwowa-wielemówiąwspomnieniaM.Tyrowicza,
WspomnieniaożyciukulturalnymiobyczajowymLwowa,1918-1939,przedm.J.Maślanka,
Wrocław1991,s.184-198.
237F.Bujak,Galicya,t.1:Kraj,ludność,społeczeństwo,rolnictwo,Lwów-Warszawa1908,s.94.
