Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp.Ironiaiantropologia
wyizolowanychzichmacierzystegokontekstu,apodrugie,
wydajesięnajbardziejdziałaćnawyobraźnięodbiorcy,pobu-
dzającjąswymniewyraźnymzarysem,zmiennościąkształtów
czymożliwymporuszeniem(światłoginietuwcieniu).Oile
światłowsposóboczywistytowarzyszycieniowi,stanowiąc
warunekjegozaistnienia,atymsamymntłumacząc”obecność
obuelementówprzenośninświatło-cienia”
,otylewystępo-
wanienbytu”wdrugimzokreśleńbynajmniejoczywistenie
jest,możenatomiast-ipowinno-zaskakiwaćizastanawiać.
Obietedefinicjeprzeczytanerazemodsłaniająjednąjeszcze
(jakbynazasadzieproporcjiułożoną)zależność:ironiajest
takkoniecznabytowi,jakświatło-cieniowi;jestjegonskład-
nikiem”nieodzownym.
Powiązanieironiizbytemmożewydawaćsiędlatejka-
tegoriidośćniecodzienne,nawetjeśliuwzględnićnieostry
ikameleonowycharaktertejpierwszej,objawiającysięjej
funkcjonowaniemwobrębie,aleinapograniczachzarówno
filozofii,jakiliteratury,atakżenaprzykładtakspecyficznego
obszaruoddziaływaniasłowem,jakprzemówieniapublicz-
ne(zobecnąwnichretorycznąironiąnausługachperswa-
zji4).Gdyjednakwspomnisięantycznepoczątkitegopojęcia
iobecnąwgreckimdramacienironięlosu”
,odległośćmiędzy
ironiąabytemsięzmniejsza,apojęcienbytu”traciniecoze
swejfilozoficznejabstrakcyjnościizaczynaprzezieraćspoza
niegotwarzczłowieka.Intuicja,byodczytywaćnbyt”jakonbyt
ludzki”
,znajdujepotwierdzeniewtekściewiersza,zktórego
pochodzitaNorwidowskadefinicja,precyzującostatecznie
II54),wprzypadkunświatło-cienia”(Mojapiosnka[II](I224)-wwygłosie
półwersu:
nBezświatło-cieniał
Tęsknomi,Panie”
.
4
Mamtunamyślizwłaszczapoczątkiretoryki,aleoczywiściezczasem
obszarwystępowaniatejodmianyironiirozszerzysięnaterencałejniemal
literatury,stającsięodmianąnajpowszechniejsząinajbardziejrozpozna-
walną.Por
.W.Szturc,Ironia-paradygmatretoryczny,w:tegoż,Eironeia,
Kraków2018,s.11-173.
