Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WacławNałkowski
OPISARZACH...
chwalipanaSienkiewiczazato,żejegosympatiesąpostronietych,co
głównąmądrośćtegoświatawidząwkatechizmie(pięknetestimonium17
dlapanaSienkiewicza).ŻeksiądzGnatowskizatochwali,tonaturalne:
panSienkiewiczpropagujepogardędlanauki,bo„systematyfilozoficz-
nemijają,amszawciążsięodprawia”;dziękitakimtwierdzeniompana
Sienkiewiczaipokrewnychmupisarzy:„mszawciążsięodprawia”.Oto
np.niedawnogazety,któreczasemnarzekajądlazwyczaju,żeunasnau-
kastoiniskolubżeludjestciemny,donosiłyjednak(r.1903),że„dla
odwróceniaklęskideszczówodprawionezostaływświątyniachmsze”.
Irzeczywiścietakbyło;nictowprawdzieniepomogło,aleposzkodowa-
niofiarowalinatomasępieniędzy,oddającresztki,jakieimzostałypo
klęsce;otóżgdybynietacypisarzejakpanSienkiewicz,możejużdziś
pieniądzetezostałybyobróconenazałożeniestacjimeteorologicznych,
któreuprzedzałybyrolnikaostaniepogody,podniosłybywydajnośćrol-
nictwa;acoważniejsza,poziomumysłowyludupodniósłbysięwtedypo-
nadstanszamanizmu,ludziezrozumieliby,żeprosićopogodęlubdeszcz
jesttotaksamobezsensownieibezskutecznie,jakprosić,bysięnieod-
byłozaćmienielubbyziemiaodwróciłaswójbiegdokołasłońcawstronę
przeciwną.Leczzczegóżwtedyżyłobytyluszamanów?Niedziwwięc,
żeokazująonipanuSienkiewiczowiwdzięczność.
KsiądzGnatowskichwalidalejideęobywatelskąPołanieckiego,
jakotypu,którydążydo„uczciwegozarobku”i„posiadaniaziemi”(to
czynpatriotyczny!).Sądzicie,żenabywanieziemi,toczynobywatelski,
żeziemiawaszbawi!?Taziemia,którawszystkimwam,„uczciwiezara-
biającym”cudzymirękami,usuniesięspodnógwprzyszłości?Nieona
jestgłównąpodstawążycianarodowego,leczwielkieumysłyiwielkie
serca,którychwysaminieposiadacieiktórestaraciesięwytępić,gdysię
wśródspołeczeństwapojawiają.Umysłyniezacieśnionedohoryzontu
parafii,leczobejmująceglobziemskiwjegodążeniukuprzyszłości;umy-
słyniezakrzepłepochińskuw„wierzeojców”,leczzdolnedoprzyjęcia
wiarynowej,wiarycałejludzkości.Sercaniekurzapatrzonychwswe
jaja,leczsercaodczuwającecierpieniaipragnieniacałejludzkości;serca
zdolnedowspółczucianietamtylko,gdzietegowymagainteresosobi-
stylubkastowy,leczwszędzietam,gdziewymagategosprawiedliwość,
wszędzietam,gdziektościerpi.Tylkonarody,którewychowująwswym
łonietakieumysłyitakieserca,posiadająwarunkiprzyszłości,warunki
długiegożycia,bowewnątrzmająonenajwięcejsiły,azewnątrzmieć
będąszacunekimiłośćludzkościcałej.
17[testimonium(łac.)–świadectwo.]
42
