Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NALEWAJKOIINNI
„[...]takowychzanajmniejszekupy,choćbyich
dojednegopięciualbosześciuludzibezsłużby
przyłączyłosię,płoszyliiposkramiali;jednych
więzieniem,dawaniemdozamkównaszych,ainnych
hultajów[...],zwłaszczagdybyzbrodniejakiewszczynali,
swawolnieżyli,mordy,gwałty,rozboje,pogróżkiczynili,
łapaliinagardlekarali[...]wDzikiePolainaZaporoże
chodzićzabraniali”.
(Fragmentuniwersałukrólewskiegoz1596roku
do„obywateli”wwojewództwachkijowskim,bracławskim
iwołyńskim,wskazującyszlachciesposóbtraktowania
„ludziswawolnych”)
P
w1591roku.NajegoczelestanąłKrzysztofKosiński,
ierwszewiększepowstaniekozackiewybuchło
polskiszlachcic,któregomotywydziałaniabyłyczysto
osobiste.Wszedłonwkonfliktzwojewodąkijowskim
księciemKonstantymOstrogskimidochodząc
prywatnejurazy,pociągnąłzasobąrzeszeKozaków
mającychowielepoważniejszepowody,abyodpłacić
polskimpanomzabrutalnywyzysk.Polatachschemat
tenmiałsiępowtórzyćnanieporównaniewiększąskalę.
WystarczyłaiskrarzuconaprzezKosińskiegoiUkraina
zapłonęłaogniempowstania.Szczęśliwieudałosię
goszybkozdusić.NimwódzKozakówznalazł
sprzymierzeńców–jegowysłannicyudalisięnaKrym
idoMoskwy–oddziałybuntownikównajpierwdoznały
porażkizrąkpospolitegoruszenia,anastępnierozbito
jepodCzerkasami.Kosińskizostałskrytobójczo
zamordowany,zaśgromadypowstańcówrozbiegłysię,
niepodejmującjużwiększych,skoordynowanychakcji.
Nakrólewskimdworzeopisanewydarzeniawywołały
poważnezaniepokojenieizinicjatywykrólasejm
jeszczewtymsamymrokuuchwaliłkonstytucję
ONiżowcach,grożącąbezwzględnymikaramitym
spośródnich,którzyośmielilibysięzlekceważyćprawa
Rzeczypospolitejibezzezwoleniaprzekraczaćgranicę.
Padłomocneiniosącezasobąjednoznaczne
