Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.
NEUROGENNAIENDOKRYNNAREGULACJA
PRZYJMOWANIAPOKARMU
ROZDZiAŁ1.FiZJOLOGiCZNEMECHANiZMYMOTORYKiiWYDZiELANiAŻOŁĄDKAiJELiT
2
Utrzymaniehomeostazyenergetycznejustrojujestściśleregulowaneprzezośrodki
zarównoośrodkowe,jakiobwodoweautonomicznegoukładunerwowego,odpowie-
dzialnezaaktprzyjmowaniapokarmu.Głównymośrodkowymcentrumodpowie-
dzialnymzaprzyjmowaniepokarmujestpodwzgórze.Wjądrachobszarubocznego
podwzgórzaznajdujesięośrodekgłodu,natomiastwjądrachprzykomorowych
ośrodeksytości(ryc.1.1).Ośrodkitepozostajązesobąwprzeciwstawnymzwiązku,
nazasadzieujemnegosprzężeniazwrotnego,tzn.drażnienieośrodkagłodupowoduje
poszukiwanieiprzyjmowaniepokarmu,natomiastpobudzenieośrodkasytościprowa-
dzidozanikułaknienia,apojegotrwałymuszkodzeniudojadłowstrętupsychiczne-
go.Hormonyoreksygenne,grelinaioreksynyAiB,działająpobudzająconaośrodek
głodu.Wwynikuichdziałaniawjądrzełukowatympodwzgórzaaktywowaniuulegają
neuronyuwalniającewośrodkułaknieniapeptydystymulującełaknienie,głównie
neuropeptydY(NPY)ipeptydpochodzącyodagouti(agouti-relatedpeptide,AgRP).
Natomiasthormonyanorektyczne,takiejakcholecystokinina(CCK),peptydYY(PYY)
ipeptydglukagonopodobny-1(glucagon-likepeptide-1,GLP-1),pobudzająwjądrzełuko-
watymneuronyuwalniającewośrodkusytościproopiomelanokortynę(proopiomelano-
cortin,POMC)ihormonα-melanotropowy(α-melanotropinstimulatinghormone,α-MSH)
oraztranskryptregulowanykokainąiamfetaminą,czyliukładCART
.Topowoduje
uczuciesytościinazasadzieujemnegosprzężeniatychmediatorówutratęapetytu.
Sygnałymechaniczne,takiejaknp.rozciąganieżołądkaprzezpokarm,stymulująre-
ceptorymechanoreceptywne,arodzajpokarmów(białka,węglowodany
,tłuszcze)de-
cydujeopobudzeniuchemoreceptorówjelitowego(enterycznego)układunerwowego,
zktórychsygnałyprzekazywanedoośrodkówwpniumózgowym(NTS,nucleus
tractussolitarius).Sygnałtenprzekazywanyjestdalejdojądrałukowatego,aprzez
neuronyPOMCiα-MSHdowspomnianegoośrodkasytości.Uwalnianiehormonówjeli-
towychnadajecharakterzarównooreksygenny
,jakianorektycznysygnałomprzewo-
dzonymdopodwzgórza.Hormonalnesygnałyoreksygenneianorektycznezjelitoraz
zadipocytówwpostacileptynyreagujązreceptoramiobecnymiwewłóknachafe-
rentnych,głównienerwówwagalnych(błędnych)oraznadrodzeendokrynnej,zcen-
tralnymireceptoramiwjądrzełukowatym.Ostateczniegrelinaioreksynapobudzają
NPYiAgRP
,działającbezpośrednionaośrodkijądrałukowatego.Natomiastobniżenie
apetytuinastępowasytośćtowynikdziałaniapeptydówanorektycznych,pobudzają-
cychreceptorywjądrzełukowatym,uwalniającychgłówniePOMCiα-MSHwośrodku
sytościizarazemzmniejszającychdziałaniegreliny
,oreksyn,NPYiAgRPwośrodku
głodu(ryc.1.1).Zewzględunaszybkośćprzewodzeniatychsygnałówregulacjatama
charakterkrótkoterminowy
,wodróżnieniuodregulacjidługoterminowej,zaktórą
odpowiedzialnajestleptynakodowanaprzezgenobiuwalnianazadipocytóworaz
insulinaprodukowanaprzezkomórkiB(dawnanazwaB)komórekwysptrzustkowych.
Leptynadocieradopodwzgórzaihamujeprzyjmowaniepokarmuprzezpobudzenie
receptorówobwodowychipodwzgórzowych(db-R),stanowiącdługoterminowysy-