Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-560-5
wschematycznysposób,zgodnyzprzyswojonymstereotypem.Osobynazna-
czanemogąwpewnychsytuacjachbyćnagradzanezazachowywaniesięzgodnie
zestereotypem.Dziejesiętaknp.podczasleczeniapsychiatrycznego,kiedyto
choryotrzymujeprzywilejezato,żemawglądwswojąchorobęizaakceptował
postawionądiagnozę.Zdrugiejstrony,osobynaznaczonechcąpowrócićdopo-
przedniopełnionychprzezsiebierólspołecznych.Spotykająsięjednakzoporem
społeczeństwa,któreniechcenatopozwolić,awręczdyskryminujetakąosobę
wwieluróżnychsferachżycia.Konsekwencjątakiegozjawiskajeststopniowa
akceptacjarolichoregopsychicznieiorganizowanieswojegożyciawokółniej.
WtymmomenciezdaniemSchefa(1999:89)zaczynasięstanprzewlekłejde-
wiacji,czyli,innymisłowy,przewlekłachorobapsychiczna.
TeoriaSchefa(1966:40–88)obejmuje8hipotez:
—Naruszanienormspołecznychmaswojeźródławwieluróżnychczynnikach,
m.in.organicznych,psychologicznychorazwspecyficznejreakcjinastres.
—Wskaźnikmarginalnychnaruszeńnormspołecznychwporównaniudoroz-
powszechnienialecznictwapsychiatrycznegojestekstremalniewysoki.
—Istniejetendencjadozaprzeczaniawiększościmarginalnychnaruszeńnorm,
zwłaszczagdyniepowodująoneistotnychnastępstwimająprzemijający
charakter.
—Wyobrażenianatematchoróbpsychicznychsąkształtowaneodwczesnego
dzieciństwaizwykleprzyjmująpostaćnegatywnychstereotypów.
—Stereotypynatematchoróbpsychicznychsąaktywnewciągucałegożycia
iczęstosąpotwierdzanewtokucodziennychinterakcji.
—Osobynaznaczanemogąbyćnagradzanezaodgrywanieswoichdewiacyj-
nychról.
—Osobynaznaczanesąkarane,gdypróbujązrezygnowaćzdewiacyjnychza-
chowańipowrócićdoswychkonwencjonalnychról.
—Gdyzachowaniejednostkinaruszaobowiązującenormy,dochodzidojej
publicznegoetykietowania.Wtejsytuacjidanaosobajestpodatnanaprzy-
jęcieoferowanejjejrolichoregopsychicznie,uznająctozajedynymożliwy
wybór.
Wprzypadkutrwałychiwidocznychchorób(np.kalectwo,epilepsja)cho-
rzymogąspotkaćsięzeszczególniesilnymnaznaczaniem.Jednostkipoddajesię
naznaczającejreakcjispołecznejm.in.przezużywaniespecyficznychwerbalnych
określeń.Wprzypadkuosóbchorychpsychiczniejestichwyjątkowodużo.Sy-
nowiec-Piłat(2002a:84)wymieniaokreśleniawyrażające:nniższośćintelektual-
ną(nienormalny,niedorozwinięty,maodchyleniaodnormy,przygłup,niespeł-
narozumu,ciemniak,dureń,idiota);odmienność(wariat,świr,świrus,czub,
33
