Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanM.Stanik:Psychologiaiprawo…
31
Rodzisięwięcpierwszy,podstawowyproblem(ocharakterzenauko-
znawczym)dotyczącyzbieżnościbądźrozbieżnościpojmowaniabadane-
goprzedmiotu.Psychologiazajmujesięanaliząwszystkichzachowań
człowiekazpunktuwidzeniaichempirycznegoopisuorazwyjaśnianiem
tychzachowańwświetlenaukowejwiedzy,tzn.odkrytychpraw,pra-
widłowościoraznależyciezweryfikowanychhipotez.Zkoleinagruncie
prawa1wtokujegostosowania1analizujesięioceniazachowania
zpunktuwidzeniaobowiązującychnormprawnych(zob.ramka),awięc:
konstatujesiędanyfakt(czyn)orazdokonujesięjegosubsumcji,tzn.
npodciągnięcia”gopododpowiedniprzepiszczęściogólnejiczęściszcze-
gólnejustawy(kwalifikacjaprawnaczynu),wreszciepoprzeprowadzeniu
postępowaniasądowegoorzekasięowinieiwymiarzekary.
Jakwynikazprzytoczonejcharakterystyki,mamytudoczynienia
zwystępowaniemniejednorodnychkryteriówsłużącychdowyznaczania
pólsemantycznychprzedmiotubadań.Wpsychologiipolemsemantycz-
nymjejprzedmiotusączynnościludzkie,wnajszerszymichrozumieniu
(zob.Tomaszewski,red.,1975,s.503iin.),nagruncieprawoznawstwa
zaś,wszczególnościszkołyrealistycznej(najbardziejrozpowszechnionej),
odrzucającejistnienieprzedmiotówidealnych,przyjmujesiępoglądozło-
żonościprzedmiotuprawa,polegającynatym,iżwjegoskładwchodzi
kilkakategoriirealnychprzedmiotów(tzn.przedmiotówjednejkategorii
wielostronniepodobnychiprzedmiotówróżnychkategoriimałopodob-
nych1zob.Opałek,1969,s.985i986).
Zprzyjęciaokreślonegoaksjomatujurysprudencyjnegoimplikującego
takianieinnysposóbpojmowaniaprzedmiotuprawawynikają(obokin-
nych)takżeformalnekonsekwencjenormotwórcze(Opałek,1969,s.987
iin.).Zauważyćjemożnajużwsamejdefinicjiprzestępstwaoddzielającego
arbitralniejednezachowaniaoddrugich(czasempsychologiczniejednorod-
nych).JakstanowibowiemobowiązującyaktualniewPolsceKodekskarny
(z6czerwca1997r.;art.1iart.7.k.k.),przestępstwemjestczynzabroniony
podgroźbąkaryprzezustawęobowiązującąwczasiejegopopełnieniana
terenieRzeczypospolitejPolskiej.Zkolei§2i§3art.1k.k.mówią,iżnie
stanowiprzestępstwaczynzabroniony,któregospołecznaszkodliwośćjest
znikoma(§2),orazżeniepopełniaprzestępstwasprawcaczynuzabronione-
go,jeżeliniemożnamuprzypisaćwiny(§3).Definicjaprzestępstwamoże
byćstanowionaprzezustawę(tzw.definicjaustawowa)alboprzeznaukę
prawa(tzw.definicjadoktrynalna)(zob.Małaencyklopediaprawa,1980).
Ustawowądefinicjęzawierająkodeksykarne,któremogąformułowaćtzw.
definicjęformalną,określającąprzestępstwojakoczynzabronionyprzez
ustawękarną,albotzw.definicjęmaterialną;wedługdefinicjimaterialnej,
przestępstwemjesttylkotakiczynzabronionypodgroźbąkary,któryjest
społecznieniebezpieczny(Małaencyklopediaprawa,1980,s.585inast.).
