Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modernizmupolskiego–posiadazabarwieniepejoratywne,zrozumiałetylko
uprzeciwnikówprądu,iobejmującjedyniepewientyposobowości,występują-
cywówczas,typ,którywszystkichcechkierunkubynajmniejnietłumaczy”
17.
Wnaszymujęciunatomiast,dekadentyzmtotyppostawy,symbolizmto
określonatechnikapisarska,podporządkowananadrzędnejwizjipoznaw-
czejokreślonegotypu,odzwierciedlającejsięwposzczególnychutworach.
Modernizmtonazwaprąduliterackiegospecyficznienacechowanegoiuogól-
niającego–międzyinnymi–pojęciapowyżejzasygnalizowane.Nazwata
będzieteżbardzoczęstownaszymujęciuoznaczałaokreślonytypświado-
mościirefleksjimetakulturowej.
Niezmieniatofaktu,iżDdekadentyzm”,objaśnianywpublicystycemo-
dernistycznejprzeważniewnegatywnym,jakpodkreślałtoWyka,znaczeniu,
odsłaniałstrukturęduchowąnajbardziejnastutajinteresującą.Jejnajdobit-
niejsząegzemplifikacjąbyłszczególnytypkulturowejrefleksjireprezentowa-
nyprzezsporyodłammłodopolskiejkrytykiliterackiejoraz,ekstremalnewtym
kontekście,niektórewątkilirykiJanaKasprowiczaiKazimierzaPrzerwy-
Tetmajera.
2
Najprostszatypologiadekadentyzmu,jakokatastroficznegoDprzeżycia
historii”,zdajesięzawieraćdwarodzajedekadentyzmu,odpowiadającedwom
wariantomtejpostawy:
1.Dekadentyzmocechachkatastroficznych,nazywanytudalejde-
kadentyzmemhistoriozoficznym.
2.Dekadentyzmocharakterzeindywidualnegoprzeżyciakatastro-
ficznego,nazywanytudalejdekadentyzmemantropocentrycznym.
Dekadentyzmhistoriozoficznymiałzaprzedmiotrefleksjęocharakterze
procesudziejowego,nacechowanądeterminizmemipesymizmem.
Dekadentyzmantropocentrycznymiałzaprzedmiotrefleksjęostatusie
jednostkiwtakpojętejhistorii.
Obydwawariantykatastrofizmu–historiozoficznyiozabarwieniuantro-
pocentrycznym–posiadałykonotacjeuogólniająceistotnesensyanalogicz-
nychodmiandekadentyzmu.
Obydwawariantydekadentyzmu,jakrównieżobydwieodmianyka-
tastrofizmułączyłoprzekonanieobezpośrednimzagrożeniuizanikuwartości.
17KazimierzWyka,Modernizmpolski,Kraków1968,s.30.
25
