Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Teoriaikrytyka:odejścieodfilozofiispekulatywnej
byćmożenawetpowinniśmytumówićojakiejśformiebezcza-
sowości.
WswejkoncepcjifilozoficznejLacanprzedewszystkim
sprzeciwiłsięstanowiskuFreudowskiemu,któreodrzucało
możliwośćodczytanianieświadomego(l’inconcient)zapośred-
nictwemświadomości.Twórcapsychoanalizypisał,żesfery
świadomościinieświadomegowogólezesobąniekorespon-
dują,żenieświadomośćjestzupełnieodrębnawzględemświa-
domości.Jednocześnietowłaśnieonawzasadniczejmierze
konstytuujepodmiot,toteżwszystkoto,cofilozofowiezwykli
nazywaćnDuszą”czynRozumem”,jestjedynieefektemczystej
spekulacjifilozoficznej7.DlaLacananieświadomośćniejest
chaotyczna-maswojąstrukturę,tzn.jestpewnymjęzykiem.
Niestetyfenomeny,któreobjawiajączynnąstronęnieświado-
mego,sąniemożliwedowyartykułowania,niekorespondująze
sobą,trudnowięcskonstruowaćnpozytywną”teorięnieświado-
mości.Trzebatuzastosowaćszczególnąmetodę,albowiemoile
językzdajesięnniemówićdokładnietego,comówi”8,tojednak
niejestniemożliwydoodczytania.Nieświadomeokazujesiętu
istotnąformąkomunikacji.
Jednaknietylkonieświadomośćmacharakterjęzykowy,ale,
coważne,równieżjęzykmacharakternieświadomy.Słowojest
tudynamicznym,nieuświadomionyminiekończącymsięsplo-
temznaczeń9.Znaczeniatemającharakterlokalny,uzależnione
sąodwieluczynnikówpozostającychwukrytejsferzenieświa-
7Zob.J.Lacan,Positiondel’inconcient,w:tegoż,Écrits,Paris1966,
s.831-832.
8M.Foucault,Nietzsche,Marks,Freud,tłum.K.Matuszewski,nLite-
raturanaŚwiecie”1988,nr6,s.252.
9J.Lacan,Propossurlacausalitépsychique,w:tegoż,Écrits,t.1,
dz.cyt.,s.166.Wartozwrócićuwagęnatenwątek,ponieważrodzisię
onwłoniejęzykafrancuskiego,skądinądbardzowieloznacznego,patrząc
narelacjęsłowapisanegodosłowamówionego.Otóżprzykład,naktóry
powołujesięLacan,tosłoworideau(zasłona).Podobniebrzmiwyraże-
nierisd’eau(zmarszczkawody),następnierides(zmarszczki)czyrideau
d’arbres(ścianadrzew).Przykładtenjestdowodemnieskończonychkom-
binacjijęzyka,zktóregonastępnierodząsięłańcuchynowychsensów.
