Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
NIEZNAMNIKOGOCHOĆBYPODOBNEGODOŚWIRSZCZYŃSKIEJ
cyfikilosu,którywspółtworząróżnedoświadczenia–byciecórką,
żoną,matkączykochanką.Wyrażanieróżnychkobiecych„rólegzy-
stencjalnych”zapomocązaimka„ja”sprawia,żeczytelniksłyszy
wielogłosowąwypowiedźosoby,wktórejloswpisanezostaływojna,
miłość,macierzyństwo,śmierć...
Pełneironii„rozmowyzciałem”iswoistydystansdosiebieodkry-
wająistotowącechęświatopogląduijęzykaŚwirszczyńskiej–humor.
Jestonniezbywalnącechąpoetyckiegojęzykaiobrazowania–towa-
rzyszynawetnajpoważniejtraktowanymtematom.Śmiechstanowi
istotnezagadnieniedramatuOrfeusznapisanegowczasiewojny
ipowracawostatnichtomach,copotwierdzawniosek,żetwórczość
Świrszczyńskiej-mimoswejniewątpliwejróżnorodnościtema-
tycznejiwyraźnychzmianstylistyki–zachowujepewnestaleroz-
poznawalnecechy.Nieliczącmarginalnychkonstatacjiopoczuciu
humorupoetki,czynionych–coznamienne–przezniektórychtylko
recenzentów,niktbodajniepisałszerzejozagadnieniuśmiechuwjej
poezji77.JerzyKwiatkowski,piszącodystansiehumoru,żartu,auto-
ironii,zakończyłswójFelietonpoetyckiz1978rokuintrygującym
spostrzeżeniem:
Wwielupozornielekkich,żartobliwych,corazprzytymzwartszychikrót-
szychwierszachŚwirszczyńskiejkryjesięcoś,cowolnonazwaćprzeraże-
niem,groząistnienia.[...]opanowaćjezbagatelizowaniem,żartem,śmie-
chem–jestzapewnetrudniejjeszcze.[...]PoezjaŚwirszczyńskiejbronisię
śmiechemprzedgroząistnienia78.
Interpretacjewierszy,wktórychpojawiasiętakiwłaśnie,enig-
matycznyśmiech,zawarłamwczwartymrozdziale.Omawiamwnim
równieżfiguryigatunkizwiązanezkomizmem(ironięiautoironię,
groteskęisatyrę),którychwszechobecnośćukazujeogromnąrolę
śmiechuwpisarstwieŚwirszczyńskiej–rozumianegozarównojako
poczuciehumorupoetki,jakiobrazoszczególnymznaczeniuwjej
utworachpoetyckich.Człowiekśmiejącysięnalinienadprzepaścią
pojawiasięzaledwiewkilkunastuwierszach,jednakobrazowego
„eschatologicznego”śmiechujesttakwyrazisty,żezasługujena
osobnemiejsce.
Będęsięstarałaukazaćzarównoewolucję,jakiostatecznykształt
pewnychmyśliiobrazów.Cielesnośćikobiecośćzwracałyuwagękry-
77OśmiechupisałS.Sterna-Wachowiak,łączącgojednakzcierpieniemipisząc
ofilozofiipoetyckiej,wktórej„współpracują”śmiechiból;wydobywałprzytym
odniesieniamistyczne(zob.tegoż,Śmiechwidzących.OpoezjiAnnyŚwirszczyń-
skiej,„Odra”1988,nr10,s.41–46).
78J.Kwiatkowski,Felietonpoetycki,„Twórczość”1978,nr12,s.143–144.
