Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Obozyzagładyjakodoświadczeniecielesne
zmieniasięwięcsytuacjanarracyjnatypowadlawięziennejopowieści,
wktórejopowieśćDwtrącona”pozwalanaurozmaiceniestylu,ajed-
nocześniewzbogaceniedokumentalnegowaloruwspomnień–niema
tego,comówiliinni,anitego,coinnidoświadczyli.Niemarównież
oddalenianarratoraodpozycjiopowiadającychwspółwięźniów.Przed-
miotemopowieścijestbowiemnieobóz(jakoprzeżycieiinstytucja),
alewięzień,autorwspomnień,podmiot(intelektualny),któryopisuje
doświadczeniakorporalne,uprzedmiotowiające.InnymisłowyGrze-
siukniestajesię,jakpostulujeMadejski6,Szecherezadąsnującą(lite-
racką)opowieść,abyprzeżyć(przetrwaćintelektualnie).Natomiast
stajesiębacznymobserwatoremludzkiegociała–itozarównoswoje-
go,jakiinnych.
PrzedewszystkimwięcGrzesiukanalizujesamegosiebie–cha-
rakternarratorawyznaczabowiemjegosposobyreakcjinaobozową
rzeczywistość.Charakterczłowiekajestzresztąopisywanyprzezjego
czyny,albowręczprzezjegostosunekdo(ciała)innegoczłowieka.Kil-
kakrotniewswoichwspomnieniachGrzesiukpowtarza:D(...)jamia-
łemimamtakądziwnąnaturę,żeniepotrafięuderzyćsłabszegood
siebie,ajeślijużuderzyłem,todlatego,żeprzeceniłemsiłyprzeciwni-
kamyśląc,żejestsilniejszyiodważniejszy”(16).Częstoprzyjmujepo-
mocodinnych,aleniepozwala,byłączyłosiętozupokorzeniem.Po-
magainnym,aletylkowtedy,gdybierzezanich,przeważniejakoza
słabszych,odpowiedzialność.Pomagatym,którzysąDhonorni”.
Byłemjaktenprzysłowiowymedal,którymadwiestrony.Jednastro-
namedalutoawanturnictwo.Nieuchylałemsięnigdyprzedżadnąawan-
turą,jeśliktośjejzemnąszukał,jeślitoniebyłmuzułman,któryjużnie
miałsiłstaćnanogach.Drugastrona–touczynność,którąokazywałem
wszystkimtym,którzymisiępodobalilubpotrafilimnieczymśująć.Te
dwiejednocześniewystępującecechybyłycharakterystycznedlamnie
wciągucałegomegopobytuwobozie.(189)
Uwaginatematcharakterunarratorasączęstopowtarzanymele-
mentemtekstu.Grzesiukpisze,żebyłDciekawywszystkiego”(25),
obdarzonyDdziwnąnaturą”(16),alerównieżwprawnywbójkach(84),
pełenwspółczuciadlaludzibezradnychichętnieimpomagający.Spo-
sób,wjakinarratorprzedstawiałsięczytelnikowi,uwydatniaprzeko-
6J.Madejski,Poobiedzieznowuopowiadanie...Poetykarelacjiwięziennych,w:Litera-
turawobecniewyraŜalnego,red.W.Bolecki,E.Kuźma,Warszawa1998,s.217.
