Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzłowiekimoralnośćwmyśliJackaWoronieckiego...
wyższego,rozpocząłsięwNiemczechjużoddrugiejdekadyXVw.WilliamJ.Hoye
zauważył,żew1425r
.miałatammiejscepierwszapaństwowaingerencjazestrony
pięciuksiążątelektorówwnauczanieteologiinaUniwersyteciewKolonii.Zażądali
oniusunięciascholastykizprogramównauczaniateologicznegonatejuczelniwy-
suwającargument,żenaukaśw.AlbertaWielkiegoiśwTomaszazAkwinujestzbyt
trudnadlamłodzieży,iopowiedzielisięzanominalizmemwnauczaniu
35
.Jednocze-
śnie,jakstwierdzałwspółczesnyWoronieckiemuA.Kliszewicz,głosząckoncepcję
odrzucenianaukiKościołakatolickiegoimyślischolastycznej,którąprotestanci
uznalizanietolerancyjną,obózprotestanckizacząłzwalczaćpoglądyswoichideowych
przeciwników,zacieśniającsięwswympartykularystycznym,negującympluralizm
światopoglądowy,myśleniu
36
Partykularyzmfilozoficznygłosiłzawszehasławolności,wimięktórejpropa-
gowanoideologiepodważającedorobekintelektualnypoprzedników,oskarżając
ichniekiedyobraktolerancjiizaściankowość;doprowadziłotodohoryzontalizacji
poznaniawnowożytnejfilozofiiinauceorazszkodliwegosubiektywizmu.Podkreślał
towspółczesnyWoronieckiemuks.A.Żychliński
37
.Trafnośćjegopoglądupotwierdzają
badaniawieluwspółczesnychnametykówihistorykówfilozofii.
Wszerokichkołachmyślicieli[nowożytnych—R.P.]utrwalasięprzekonanie
—pisałS.Olejnik—żeprzyrozwiązywaniupodstawowychzagadnieńetycznych
niepotrzeba,nawetnienależy,odwoływaćsiędojakichkolwiekautorytetów.Po-
zwanyhumanizm,jakocecharenesansu,byłyzawężeniemźródełkultury.Ograniczonosiębowiem
dotekstówgreckichirzymskich,iwnichszukanowiedzyoczłowieku.Byłtozresztątakżesposób
zaradzeniarozpadowiśrodowiskintelektualnych.Wiemybowiem,żefatalnyszkotyzmpchnął
filozofięwsferęsamychmożliwości,odrywającjąodrealnegobytu”
.(M.Gogacz,Szkiceokulturze
Kraków-Warszawa/Struga1985,s.50).
35
W.J.Hoye,Demokracjaachrześcijaństwo.Chrześcijańskaodpowiedzialnośćzazasadydemokracji
przeł.zniem.StanisławJopekSJ,Kraków2003,s.255.
36
A.Kliszewicz,
Kuczemuzmierzadzisiejszyświat?
,Kraków1935,s.187.
37
Wspomnianyautorpisał,żennowożytnafilozofia—subiektywistyczno-partykularystyczna
powstała[ł]podhasłemwolności,przedewszystkimbezwzględnejwolnościrozumuludzkiego
ijegoniezawisłościwobecprzedmiotowejrzeczywistości.»Wolność«tastałasięzasadą-matką
wszystkichnowożytnych»wolności«,jakimisięludzkośćpodziśdzieńtaknierozważniechlubi.
Bodokądżezawiodłabiernyrozumludzkitaubóstwianawolność?—Dziś,potrzechwiekachrze-
komej»wolności«,rozumludzkidochodzidosmutnegoprzekonania,żetaidealizowanawolność,
cozdawałasiętyleobiecywać,wrzeczywistościpodcięłamuskrzydła,żegozamknęławciasnych
ramachsubiektywizmuiindywidualizmu,izawiodłanadsambrzegcałkowitegonihilizmu”
.(A.Ży-
chliński,Rozważaniafilozoficzno-teologiczne,Warszawa1959,s.26).
30
