Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Człowiekwprzestrzenimiasta.Odutopiioświeceniowej…
duchanowoczesności.Człowiekwnowejprzestrzenimiejskiejposzukiwał
miejscdoskonałych,idealnych,aprzedewszystkimszczęśliwych.
Przeludnionemetropolieniezawszeokazywałysięobszaremprzyja-
znymdlazamieszkałejspołeczności.WParyżuWiekuŚwiatełgwałtowny
wzrostludnościspowodowałniedostatekżywności.ParyżwEpoceRozumu
stałsięnietylkojednymzwielkich,europejskichmiast,lecztakżeośrod-
kiemżyciakulturalnegoówczesnejEuropy.Chamfortzauważył,żefrancuska
stolicawosiemnastymstuleciuniestanowiładlaswychmieszkańcówmiej-
scabezpiecznegoiszczęśliwego.Obserwującosiemnastowiecznychparyżan
stwierdził,iżParyżtoflmiastozabaw,przyjemności,itp.,gdzieczterypiąte
mieszkańcówumierazezgryzoty”21.Francuskastolicajawisięjakoabsolu-
tystycznytwór,któryrozwijasięintensywnie,niemającjednakmożliwości
flutrzymania”iflwykarmienia”rozrastającegosięspołeczeństwa:
Widzęjakmiastokwitnie,alekwitniekosztemcałegokraju.Ludnesze-
ściopiętrowedomypochłaniająplonypóliwinnicwpromieniupięćdziesięciu
milwokół;lokaje,komedianci,labusie,szlifibrukinieprzydająsięnanicpań-
stwuanispołeczeństwu;wszyscyjednakmusząsięodżywiać…22
Przeludnienieigwarneżycieeuropejskichstolicprzyczyniłosiędona-
rodzinnowejtendencji,obecnejszczególniewżyciuspołecznymkręgów
elitarnych.Arystokracjaimożniobywateleukrywalisięwswychzacisznych,
letnichrezydencjach,zdalaoddworskiegoimiejskiegożycia23.Popularne
stałysięteżpodróżedociekawychlubodkrytychzakątkówświata.Kwestia
poszukiwaniaprzyjaznychioptymalnychwarunkówdlażyciaifunkcjo-
nowaniajednostkiludzkiejzostałazawartawtreściutopijnychpowieści
WiekuŚwiateł.
Wiekosiemnastyflobfitowałwopowieścipodróżnicze”,którebyłynie
tylkodokumentempoznawczejciekawości,aletakżeideąliterackichuto-
pii24.Śladempodróżniczychzapędówoświeceniowegoświatabyłydzienniki
zpodróży.Przekształcanojewflrobinsonady”,atezaśwutopijnepowieści.
Bohaterrobinsonadyzostajewyizolowanyzeświatacywilizacjiiskazanyna
własnesiły.Nabezludnejwyspiewodosobnieniumiałtworzyćzalążkinowej
21
S.R.M.Chamfort,Charakteryianegdoty.Małedialogifilozoficzne.Maksymyimyśli,przeł.
T
.Boy-Żeleński,R.Engelking,K.Drzewiecki,Warszawa2010,s.171.
22
S.Mercier,ObrazParyża,przeł.A.Jakubiszyn-Tatarkiewiczowa,Warszawa1959,s.36-37.
23
J.Ryba,Oświeceniowetuttifrutti.Maskarady–Konwersacja–Literatura,Katowice2009,
s.41-44.
24
S.Graciotti,Utopia:hasło[w:]T
.Kostkiewiczowa(red.),Słownikliteraturypolskiego
oświecenia,Wrocław1996,s.756.
17
