Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Wartośćjakokategoriapojęciowaiodpowiadającajejsferarzeczywistościnaj-
częściejjesttraktowanajakotenelementrodzajowy,którynajlepiejinajpełniej
pozwalanaodróżnienieioddzieleniedomenynaukhumanistycznychiprzyrod-
niczych.Wszakprzyrodnik-przyjmijmytętezęwpewnymuproszczeniu-ma
doczynieniazobiektami,którychobiektywnaegzystencjapozwalajeujmować
wsposóbwolnyodjakichkolwiekznaczeńnadanychprzezosobęobserwato-
ra-badacza,uchylającwdużejmierzepytaniaomożnośćwkraczanianaobszar
takczyinaczejrozumianejaksjologii.Dlareprezentantanaukhumanistycznych
brakodniesieniadowartościpraktycznieuniemożliwiałbyprowadzeniebadań,
biorącpoduwagęokoliczność,iżtoludzie,poprzezswojenastawienia,postawy
orazoczywiściebędąceichkonsekwencjądziałania,konstytuująświatwartości.
Jakkolwieknaukazawszedążydoobiektywizmu,tojednakprzyrodnikbędzie
sięróżniłodhumanisty,alenieodnośniedopostawybadawczejjakotakiej,lecz
zpowoducharakterusamejrzeczywistości,którajestprzedmiotemjegodocie-
kań.Wtakiteżsposóbdokonywałprzedlatyrozróżnieniafaktówprzyrodniczych
ikulturowychFlorianZnaniecki,gdyprzeciwstawiałwartościrzeczom,tłuma-
cząc,iżtepierwszesąobiektamiposiadającymizarównotreśćorazznaczenie,
podczasgdytedrugiesąpozbawioneznaczenia,bowiemprzysługujeimtylko
treśćireprezentująwyłączniesiebiesame1,copozwalałomuostateczniewykreślić
granicęmiędzyprzyrodoznawstwem,któregodomenąpozostająsystemyrzeczy,
ahumanistyką(naukamiokulturze),którazajmujesięsystemamiwartości.Abs-
trahującjużoddalszychkonsekwencjikoncepcjiZnanieckiego,wartowszakże
zwrócićuwagę,żeuczonytenwskazał,iżsocjologiajakonaukaowartościach
społecznychbadawpływwartościnapostawyigrupyspołecznejnajednostkę2.
Wartościzatemtoczynnikiokreślającekierunekludzkiejaktywności3,zwią-
zanezregułyzsytuacjąwyboru.Naukispołecznenajczęściejujmująwartości
1F.Znaniecki,Metodasocjologii,tłum.E.Hałas,PWN,Warszawa2008,s.72.
2J.Szacki,Znaniecki,WiedzaPowszechna,Warszawa1984,s.82.
3WNociemetodologicznejW.I.TomasiF.Znanieckipisali,iżwartościąspołecznąjestnkaż-
dyprzedmiotposiadającyempirycznątreść,dostępnączłonkomgrupyspołecznejorazznaczenie,
wskutekktóregojestonlubmożebyćobiektemdziałalności”-W.I.Tomas,F.Znaniecki,Chłop
polskiwEuropieiAmeryce,t.1,tłum.M.Metelska,Warszawa1976,s.54-55.
