Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Loswydrwiony,czyliżartjakoargument
29
ciółKandyda(rzekomozamordowanejKunegundy,rzekomoza-
bitegoinastępnienniedbale”powieszonegoPanglossa,orazrze-
komozamordowanegosynabarona)następujedalszawymiana
opowieściocierpieniachinieszczęściach,jakiewszystkichspo-
tykały.Naświecienietylkoniemamiejsca,gdziepanowałoby
dobroiszczęście,alerównieżniemaklasyspołecznej,któraby-
łabyszczęśliwainiedoznawałaniedoli.Nieszczęśliwisąnietyl-
koprzysłowiowibiedacy,alezłoicierpieniedotykateżnajwy-
żejpostawioneosób,copotwierdzająopowieścisześciukrólów,
którzyutraciliswekrólestwa.
Obokwszechobecnościiróżnorodnościzłainnąkwestią
eksponowanąwKandydziejestsprawastosunkudobraizła
orazichwzajemnejzależności.TopolemikazteząPanglossa,
głoszącą,żenniedoleposzczególneskładająsięnapowszech-
nedobro,tymsamym,imwięcejnieszczęśćposzczególnych,
tymbardziejcałośćjestdobra”.Wolterpokazujewięccośod-
wrotnego:jakdobroprowadzidozła,azłojestźródłemszczę-
ściaibywawynagradzane.Takwięc,Kandyd,nktóregonatura
obdarzyłacharakteremnajłagodniejszymnaświecie”(19),do-
znajewszystkichnieszczęśćświataistajesięprzykłademtego,
żedobroaniniejestwynagradzane,aninieprowadzidodal-
szegodobra.Przeciwnie,jegodobroćwmłodościnprzyniosła
mujedyniejednegocałusaidwadzieściakopniakówwsiedze-
nie.Wjakisposóbpięknaprzyczynamogłasprawićtakżałosny
skutek?”(32).Kandydpozabójstwiejezuity,synabarona,wy-
krzykujeprzerażony:nBożemój!zabiłemmegodawnegopana,
przyjacielaiszwagra;jestemnajlepszymczłowiekiemnaświe-
cieiotozgładziłemjużtrzechludzi,awtymdwóchksięży”
(79).Takwięc,dobryczłowieksprowadzazło.Kandydpouwol-
nieniugoprzezUszaków,gdycidowiedzielisię,żezgładziłje-
zuitę,asamniejestjezuitą(nie-jezuita!,nie-jezuita!wołalira-
dośnie),powiada:ngdybymniemiałszczęściaprzekłućbrzucha
bratuKunegundy,zjedzonobymniebezpardonu”(85).Wtym
wypadkuzłyczynratujeżycieKandyda,złoniejestkarane,
lecznagrodzone.
Panglossnauczał,żenwszystkojestnieodzowne,niedolepo-
szczególneskładająsięnapowszechnedobro,tymsamym,im
