Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Udziałczynnikaspołecznegowwymiarzesprawiedliwościwperspektywie...
23
UdziałczynnikaspołecznegonajsilniejzostałzaakcentowanywAnglii,gdzie
wykształciłysięsądyprzysięgłych.Wstrukturzewładzysądowniczejpojawiłysię
onejużwXIIIwiekuiwystępowałyzarównowprocesiekarnym,jakicywilnym.
Przysięgłychwybieranozazwyczajspośródwłaścicieliziemskich,posiadających
określonydochódrocznyinieposzlakowanąopinię.Formowanoznichtrzyrodzaje
ław:ŁawęWielką,ŁawęMałądlasprawkarnychorazŁawędlasprawcywilnych.
ŁawaWielkaskładałasięz23przysięgłych,adojejzadańnależałowstępnezbada-
niesprawywcelustwierdzeniaistnieniapodstawdowniesieniaoskarżenia.Decyzja
oumorzeniulubskierowaniusprawydoŁawyMałejzapadaławiększościągłosów.
ŁawaMałaskładałasięz12przysięgłych.Tworzylioni,wrazznominowanymisę-
dziamifachowymi,właściwysądprzysięgłych.ŁawaMałaorzekaławyłącznieowi-
nie,natomiastsędziowiezawodowiokarze.Sędziowiezawodowirównieżprzewod-
niczyliposiedzeniomsądówikierowalipodadresemŁawypytaniamająceokreślić
winęoskarżonego.NastępnieŁawawydawaławerdykt,wktórymuznawaławinę
oskarżonegoalboorzekałaouniewinnieniu.Wraziestwierdzeniawinykompe-
tencjawydaniawyrokuspoczywałanasędziachfachowych.Wanalogicznysposób
sądziłaŁawadlasprawcywilnych,gdzieprzysięgliorzekalioistniejącymstaniefak-
tycznym,dającpodstawędosubsumpcjitegostanupodokreślonąnormęprawną
iwydaniawyrokuprzezsędziówzawodowych22.
Wokresierozwojuliberalno-demokratycznychmonarchiikonstytucyjnych
sądownictwozudziałemprzysięgłychzostałowEuropienietylkoutrzymane,
alerozwinięteiupowszechnione.WeFrancjizasadniczejreformysądownictwa
dokonałaKonstytuanta,któraustawamiz1790r.utworzyłasystemjednolitego
sądownictwapowszechnego,znoszącsądownictwostanowe.Wnowymsystemie
wymiarusprawiedliwościcięższesprawykarne(zagrożonekaraminacielelubhań-
biącymi)rozpoczynałośledztwoprowadzoneprzezsędziegopokoju,któryjego
wynikiprzekazywałtrybunałowidystryktu,orzekającemuzudziałem8-osobowej
ławyoskarżającej,decydującejonadaniusprawiebiegu.Wraziepoparciaaktu
oskarżeniaławaprzekazywałasprawętrybunałowidepartamentu,któryorzekał
wskładzie12przysięgłych,rozstrzygającychowinie,oraz3sędziówiprzewodni-
czącego,orzekającychokarze.Odwyrokówtrybunałunieprzysługiwałaapelacja.
Wprzypadkustwierdzenianaruszeniaprawaformalnegolubmaterialnegomożna
byłojedyniewystąpićzwnioskiemkasacyjnymdonowopowołanegoSąduKasa-
cyjnego,którymógłwyrokuchylićiprzekazaćsprawęinnemutrybunałowidopo-
nownegorozpoznania.Wszystkiestanowiskasędziowskiewsądachpowołanychpo
1790rokuobsadzanebyływdrodzewyborów.Sędziegopokojuiasesorówwybiera-
nona2lata,asędziówtrybunałuna6lat.Niemusielioniwykazywaćsiękwalifika-
cjamiprawniczymi,ajedynieposiadaćukończone30latinależećdokategoriiosób
22
Tamże,s.207-208.
