Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CZĘŚĆI.Społeczeństwopolskiewlatach2004–2014
Wsferzemigracjinależywśródnichwskazaćosłabieniekontaktówmiędzymałżon-
kamiorazodkładaniezakładaniastałychzwiązkówprzezsamotnychmigrantów,
cotakżeprzekładasięnazachowaniaprokreacyjnewskalispołecznej.Wszerszym
obszarzezjawiskcywilizacyjnychakcesjadoUEniewątpliwiewpłynęłarównieżna
zintensyfikowaniewspołeczeństwiepolskimglobalnychprocesówspołeczno-kul-
turowych,wtymzachowańdotyczącychrodzinyorazrólkobietpozarodziną,zmie-
niającychhierarchiespołecznewpodstawowychobszarachżyciaipogłębiających
mechanizmytworzącewspomnianedrugieprzejściedemograficzne.Ocenaroli
akcesjidoUEwprzekształceniachkomponentucywilizacyjno-kulturowegoproce-
sówdemograficznychjestzasadniczotrudniejszaniżwprzypadkuocenyskutków
migracji,jednakprzekształceniateogólnieprowadząrównieżdoobniżeniapłod-
ności.
Wartoteżzauważyć,żeczłonkostwowUEzróżnychprzyczyn(którychszczegó-
łoweomawianieniejestcelemtegoartykułu)niespowodowało–jakdotąd–prze-
niesieniadoPolskidobrychwzorówwzakresiepronatalistycznychrozwiązańpolityki
rodzinnej.
Przedstawionepowyżejprzesłankiwydająsięuprawomocniaćwniosek,żeczłon-
kostwowUEpowodujenegatywnekonsekwencjedemograficznedlaPolski,przede
wszystkimzewzględunawieloaspektoweiniekorzystnedlarozwojuludnościowego
skutkimasowychmigracjizarobkowych.Takakonstatacjapozostajejednaktylko
hipotezą,któraniemożebyćzweryfikowanabezkonfrontacjizcałościąekono-
micznychispołecznychefektówprzynależnościdoUnii.Wkrajachrozwiniętych,
doktórychzaliczasiętakżePolska,napoziomdzietnościitempostarzeniasię
społeczeństwamarównieżwpływogólnasytuacjaekonomiczna.Niesposóbprzy
tymkwestionowaćpogląd,żewkonsekwencjidekadyczłonkostwawUEsytuacja
gospodarczaPolski,atymsamympoziomżyciapolskichgospodarstwdomowych,
kształtująsiękorzystniejniżwprzypadkuhipotetycznegopozostawaniapozaUnią.
Czynnikitewzałożeniurekompensują(jakkolwiekwniezmiernietrudnymdousta-
leniastopniu)negatywneoddziaływaniezjawiskzwiązanychzewzmożonąemigracją,
zachwianiempoczuciabezpieczeństwasocjalnegoorazzmianamifunkcjonowania
rynkupracy(wwynikukoniecznościdostosowywaniasięPolskidoglobalnejgospo-
darki),atakżesłabościąrozwiązańpronatalistycznychwramachrealizowanejpoli-
tykirodzinnej.
Należyrównieżzauważyć,żewiększośćwskazanychzjawisk,wpływającychnie-
korzystnienasytuacjęludnościowąPolski,macharakterglobalnyiichwystępowa-
nieniejestbezpośredniozwiązanezUE.DrastycznyspadekdzietnościwPolsce
zaznaczyłsięodpoczątkulat90.wrazzezmianamisystemugospodarczego,czemu
niemalodpoczątkutowarzyszyłyrównieżprzekształceniaświadomościowo-kultu-
rowesilnieoddziaływującenatradycyjnymodelrodziny.PrzynależnośćPolskido
UEmodyfikujeprzebieginatężenieprocesówmającychznaczeniedlakształtowa-
niasięsytuacjidemograficznej,jednakwyabstrahowaniewpływuczynnikówzwiąza-
