Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
31
idosamegocara.Wmaju1876r.AleksanderII,bawiącywówczaswnie-
mieckimkurorcieEms,podpisałukaz,którydohistoriiprzeszedłjako
„ukazemski”
,aleprzezwspółczesnychczęstonazywanybył„ukazemJóze-
fowicza”39.Zabraniałonnietylkodrukowaniajakichkolwiektreściw„na-
rzeczumałoruskim”
,lecztakżesprowadzaniadrukówwjęzykuukraińskim
zzagranicy,jakrównieżużywaniagowwystąpieniachpublicznychłącznie
zprzedstawieniamiteatralnymiikoncertamimuzycznymi.OddziałTowa-
rzystwarozwiązano.Ukazprzekazanogenerałowi-gubernatorowidowy-
konania,niepytającgonawet-cobyłoprzyjęte-oopinięwtejsprawie.
Dondukow-Korsakow,byćmożeurażonytakimpostępowaniem,pomógł
najbardziejpodejrzanymczłonkomTowarzystwawyjechaćzagranicęalbo
znaleźćpracęwinnychczęściachCesarstwa.Ocaliłteżprzedrozprosze-
niemzbioryoddziału.Całasprawaniezaważyławszczególnysposóbna
jegokarierze,alezpewnościąnaprzełomie1875i1876r.pochłonęładużo
jegouwagi,czasuienergii40.
Mniejwięcejodpołowy1876r.aktywnośćDondukowa-Korsakowana
polupolitykiwewnętrznej,któraitakjużbyłaznacznieniższawporówna-
niuzpierwszymilatamirządów,praktyczniezamarła.Nietrudnoniewiązać
tegozzawirowaniaminaareniemiędzynarodowej.
Jużw1875r.wybuchłoantytureckiepowstaniewBośniiHercegowinie.
WnastępnymrokupowstaniepodnieśliBułgarzy,którychczynniewsparła
Serbia.ChociażTurcysprawnieradzilisobieztłumieniemtychwystąpień,
toRosjaniemogłanieskorzystaćzokazji,abyodzyskaćutraconąpowoj-
niekrymskiejpozycjępolitycznąnaBałkanach.Odpoczątkuwspierałapo-
wstańców,awpaździerniku1876r.,chcącuratowaćSerbięodcałkowitejklę-
ski,zaangażowałasięweńbezpośrednio,pókicodyplomatycznie.Zapewne
jużwówczasRosjaliczyłasięzmożliwościąmilitarnegozaangażowaniawów
konflikt,cowkrótcestałosięwręcznieuniknione.
Turcja,którapoczątkowopointerwencjirosyjskiejzdecydowałasię
poddaćmediacjieuropejskichmocarstw,ostateczniewgrudniu1876r.od-
mówiłapodpisaniawypracowanegoprojektuporozumieniapokojowego.
Tooznaczałowojnę.Dyplomacjirosyjskiejniecoczasuzajęłozapewnienie
neutralnościAustro-Węgierwtymkonflikcie,anastępnieuzyskaniezgody
Rumuniinaprzemarszrosyjskichwojsk,aleostatecznie24kwietnia1877r.
RosjawypowiedziałaTurcjiwojnę.
39В.С.Шандра,Проблемиуправл.ння,s.211-212.
40Więcejnatentemat:A.И.Миллер,„Украинскийвопрос”вполитикевластей
ирусскомобщественноммнении(втораяполовинаXIXвека),Санкт-Петербург2000,
s.153-172.
