Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DIAGNOZOWANIEJAKOUMIEJĘTNOŚĆPRAKTYCZNAIOBSZARZAINTERESOWANIANAUKI
diagnostycznychorazprowadzeniakontrolitrafnościzastosowanejprocedurywcelujej
doskonaleniaiwzbogacaniawłasnejwiedzy.
ZdaniemKelly'egotylkoostatnimodeljestwłaściwymwyboremdlaodpowiedzialnych
psychologówpraktyków.
1.2.POJĘCIEIPRZEDMIOTDIAGNOZOWANIA
Poprzednioanalizowałemdiagnozę(działalnośćpraktyczną)wopozycji
dobadań(działalnościnaukowej).Iaczkolwiekstwierdzenie,żediagnozowa-
niestanowiformębadanianaukowegojestjedyniemetaforą(todziałaniaana-
logicznezewzględunaprocedury,niecel),tozarównobadaniunaukowemu,
jakidiagnozowaniuprzyświecapodobnyzamysł–wyjaśnienie.Analizując
procesdiagnozowania,możnawidziećgozróżnychperspektyw:ogólnych,
abstrakcyjnychiniespecyficznychzałożeń,możnaanalizowaćdiagnozęze
względunasposóbwyjaśniania,możnateżklasyfikowaćrodzajediagnoz
zuwaginaichprzedmiot.Poniżejomówiępoglądykilkuautorównatente-
mat,chcącprzytejokazjizwrócićuwagęnabogactworozwiązańimożliwości
stojącychprzeddiagnostami.
Ziemski(1973)wyróżniarozmaite(zewzględunasposóbwyjaśniania)
typydiagnozy:klasyfikacyjną,genetyczną,diagnozęcelu–tj.znaczeniadla
całości(funkcjonalną),diagnozęfazyrozwojuczywreszciediagnozęprogno-
styczną.Diagnozaklasyfikacyjnaalbotypologicznapoleganaprzyporząd-
kowaniudanychdojakiegośtypuczyklasy,przyjednoczesnympozwoleniu
nawykorzystanieinnychzwiązanychzowymtypem(klasą)danych.Klasanie
jesttuefektemgeneralizacji,aleindukcyjnegouogólniania–poszukiwania
jakiegośstanutypowegolubpojęcia,porządkującegozróżnicowaneobserwa-
cje.Podstawędiagnozyklasyfikacyjnejstanowizałożenietypologicznejrepre-
zentatywności,czylizałożenieo(gatunkowej)jednorodnościobiektówwe-
wnątrztypu.PraceRosch(1979)natematprocesutworzeniapojęćpozwoliły
naspostrzeżenie,żezastosowanymprzezniąsposobemanalizypojęćnatural-
nychmożnazpowodzeniemposłużyćsięprzyanaliziekategoriipsychiatrycz-
nych(nacozwróciłauwagęCantorijejkoledzywseriiartykułów,szczególnie
Cantor,Smith,French,Mezzich,1980).Wtymsensieoróżnychobjawachna-
leżącychdotejsamejkategoriinozologicznejmożnapowiedzieć,żeskupiają
sięonewokółprototypu(elementunajbardziejtypowegodladanejkategorii
inajmniejtypowegodlawszystkichpozostałych),przyczymniektóre,zajmu-
jącperyferiakategorii,tworząjejgranice.Coprawda,jakpiszeRosch(1979),
pojęcieprototypujestwygodnąfikcjąjęzykową–dasiębowiemjedyniepo-
wiedzieć,żeludziemogąszacowaćprototypowośćnp.objawów,niezakłada-
jącwcale,żeoweprototypyistnieją.JednakpracaMeehlaiGoldena(1982)
dowodziowocnościtakichposzukiwań.Diagnozagenetyczna(kauzalna)
koncentrujesięnapochodzeniuaktualnegostanu,adiagnozowaniejestwy-
krywaniemiidentyfikowaniemspecyficznychczynnikówprzyczynowych,
23
