Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RozdziałI.Dowód-zagadnieniawprowadzające
przeświadczeniezachodziprzezspostrzeżenia,lubpośredni,gdydotyczystwierdzenia
faktówniedostępnychobserwacji,przykładowominionych5.
Nagruncielogikipojęciedowodujestrozumianejakociągzdań,wktórymbędącewnio-
skiemzdaniemkońcowezostajewyprowadzonewedługregułdedukcyjnychzinnych
uznanychzdań,będącychprzesłankami6.Wliteraturzemożnaspotkaćstanowisko,zgod-
niezktórymdowoduniepowinnoutożsamiaćsięzdowodzeniem,gdyżdowodzeniejest
czynnością,adowódrezultatem(wytworem)tejczynności.Innymisłowy,dowodzenie
jestpoto,abyotrzymaćdowód7.Wśródlogikówpanujepowszechnieprzekonanie,żedo-
wodzeniejestrodzajemrozumowaniadedukcyjnego8.Z.Ziembińskiokreśladowodzenie
jakoczynnośćmyślowąpolegającąnatym,żedlazdaniaonieustalonejjeszczewartości
logicznej(zdaniadowodzonego,tezy)jestposzukiwanaracjawśródzdańjużpoprzednio
uznanychzaprawdziwe,byztejracjiwywnioskowaćdedukcyjniezdaniedowodowe
iuzyskaćpewność,żejesttozdanieprawdziwe9.Wobectegorozumowaniededukcyjne
poleganadobieraniuwsposóbregresywny10lubprogresywny11racjiuznanychwcześniej
zaprawdziwewcelustwierdzeniaprawdziwościzdaniaowątpliwejwartościlogicznej.
Należyzwrócićuwagę,żeprocesdowodzeniawpostępowaniusądowymjestkorelatem
różnegorodzajurozumowań,zarównodedukcyjnych,jakiuprawdopodabniających,
wformieindukcjibądźdedukcjiwzajemniesięprzeplatających12.
5J.Klich-Rump,Podstawafaktyczna...,s.14.
6
Zob.S.Lewandowski,Retoryczneilogicznepodstawyargumentacjiprawniczej,Warszawa2013,s.172.
7Zob.S.Lewandowski,Retoryczneilogiczne...,s.173.Jednocześnieautortenzwracauwagę,żewli-
teraturzeprzedmiotumożnaspotkaćstanowiskoutożsamiającepojęciedowodu(jakowytworuczynności
dowodzenia)zczynnościądowodzenia.
8
Por.J.Klich-Rump,Podstawafaktyczna...,s.15-16;Z.Resich,Istotaprocesucywilnego,Warszawa
1985,s.156.
9Z.Ziembiński,Logicznepodstawyprawoznawstwa.Wybranezagadnienia,Warszawa1966,s.179.
10
Dowodzenieregresywne,inaczejanalityczne,poleganatym,żedotwierdzenia,któremabyćudowod-
nione,jestdobieranaracjauzasadniająca,zktórejwynikaudowodnionateza.Zob.W
.Wolter,M.Lipczyńska,
Elementylogiki,Wrocław1980,s.207,cyt.za:Ł.Błaszczak,Metodologicznepodstawyteoriidowodówwpo-
stępowaniucywilnym[w:]Dowodyipostępowaniedowodowewsprawachcywilnych.Komentarzpraktyczny
zorzecznictwem.Wzoryczynnościsądowychipismprocesowych,red.Ł.Błaszczak,K.Markiewicz,Warszawa
2015,s.28-29.
11
Dowodzenieprogresywne,inaczejsyntetyczne,poleganatym,żewceluudowodnieniaprawdziwości
jakiegośtwierdzenianiesięgasięwprostdoracji,leczwysuwasiętwierdzenie,którenależydotezzasadnie
przyjętych,aztegotwierdzeniawyciągasiędedukcyjnewnioskitakdługo,dojdziesiędotwierdzenia,
któremabyćudowodnione.Zob.W
.Wolter,M.Lipczyńska,Elementy...,s.208,cyt.za:Ł.Błaszczak,Meto-
dologicznepodstawyteoriidowodów...,s.29.
12
Zob.J.Klich-Rump,Podstawafaktyczna...,s.16orazliteraturawskazanaprzezautorkęwprzypisie
nr39.