Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Zdrowieprzedmiotemzainteresowaniaróżnychdyscyplinnaukowych
17
filozoficznychprzesłankachneopozytywistycznejmedycyny.Człowiekjakoobszar
zainteresowańnaukiograniczonyzostałdowymiaruciała,czylibiologicznego
mechanizmu.Zdrowiezdefiniowanojakobrakchoroby.Chorobępotraktowano
jakozaburzeniawprawidłowejbudowielubfunkcjonowaniuorganizmuczłowieka,
sklasyfikowanewjednostkipatologiczneikliniczniewMiędzynarodowejklasyfi-
kacjichorób,urazówiprzyczynzgonów.Zdrowiejestwięcstanem,wktórymnie
ujawniasiężadnazjednostekchorobowychwystępującychwtymdokumencie.
Wtakimujęciuwszelkiedziałaniamedycynyterapeutycznejnastawionebyłyna
walkęzchorobąoraznawalkęoutrzymanieiprzedłużenieżycia.Ochorobie
iterapiiorzekaliwyłącznielekarze,tzw.arbitrzysprawy,coprzyczyniałosiędo
uprzedmiotowieniaipaternalistycznegotraktowaniapacjenta18.
Kolejnymkrokiemwrozwojuholistycznegoujęciazdrowiaczłowiekabył
rozwójparadygmatuspołeczno-ekologicznego,którypodkreślaznaczeniekate-
goriizdrowia.Wodniesieniudochoróbprzedmiotemzainteresowaniastająsię
chorobyprzewlekłe,azwłaszczasposobyzapobieganiaim.Uznajesię,żepod-
stawowąrolęwzapobieganiuchorobomodgrywająśrodowiskospołeczneigrupa
społeczna,wktórejdanajednostkażyje19.Socjobiomedyczneaspektyzdrowia
stałysięwtejorientacjijednymzwieluwyznacznikówdziałania,gdyżotreści
działańdecydowałwrównymstopniupsychologiczny,społecznyikulturowy
kontekst,wjakimznajdujesięczłowiek.Istotęzdrowiawyrażajądwabardzo
ogólnepojęcia:dynamicznarównowagaipotencjałzdrowotny.Wmodeluspołecz-
no-ekologicznymzakładasiękoniecznośćdążeniadopoznawaniasposoburozu-
mieniazdrowiainadawanegomuprzezjednostkiznaczenia.WedługZ.Słońskiej
iM.Misiuny20zmiennośćzachowańzwiązanychzezdrowiemichorobąwskazuje
naichróżnorodnośćwzależnościodrodzajukontekstukulturowego,anormy
zdrowotnepozostajączęstowsprzecznościzinnyminiżzdrowieznaczącymi
dlaczłowiekawartościami,np.szczęście,przygodaczykoniecznośćwynikająca
ztrudnychwarunkówekonomiczno-społecznych.
Powyższeprzeobrażeniadoprowadziływskaliglobalnejdorozwojuparadyg-
matuholistycznego,opierającegosięnahumanizmieipodmiotowymtraktowaniu
pacjenta.Holizm,wedługBertalanffy’ego,tonsystem,wktórymcaływszechświat
jestżywącałościązłożonązróżnychczęścizwanychholonami.Holonytworzą
wielopoziomowepowiązaneiwspółzależnestrukturyocorazwęższymstopniu
złożoności”(doholonównależym.in.człowiek).Wtymujęciuczłowiek,abyżyć,
18A.Gniazdowski,Zachowaniazdrowotne...,s.27-29.
19W.Piątkowski,Chorobajakozjawiskosocjologiczne.Wprowadzeniedowybranychkon-
cepcjibadawczych,[w:]J.Barański,W.Piątkowski(red.),Zdrowieichoroba.Wybraneproblemy
socjologiimedycyny,OficynaWydawniczaATUT,WrocławskieWydawnictwoOświatowe,
Wrocław2002,s.27.
20Z.Słońska,M.Misiuna,Promocjazdrowia...,s.45-46.
