Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Uwarunkowaniarealizacjizadańrozwojowych
15
układucechtemperamentu–chodzituotzw.niezrównoważonytyptem-
peramentucharakteryzującysięciągłymposzukiwaniemstymulacji,im-
pulsywnością,ekstrawagancjąibrakiemzdyscyplinowania(por.McGue
1994;Clonninger1987).
Psychiczneczynnikiryzykaizasobówtowdużejmierzepoziomrealiza-
cjizadańrozwojowych,strategieradzeniasobiezestresemoraznasilenie
lękuiniepokoju.Niewielemożnapowiedziećotym,wjakisposóbpoziom
realizacjizadańrozwojowychwpływanapojawianiesięobjawówpsycho-
patologiiumłodzieży.Istniejąnatomiastbadaniawskazującenaznaczenie
czynnikówosobowościowychjakozmiennychpośredniczącychmiędzy
dysfunkcjonalnymśrodowiskiemrodzinnymaryzykiempojawieniasię
zaburzeńudzieciimłodzieży.Doistotnychczynnikówosobowościowych
należyzaliczyć:1)neurotyczność–uczuciowośćnegatywną,2)impulsyw-
ność–odhamowanie,3)ekstrawersję–towarzyskość(Sher2000).
Czynnikiśrodowiskowezawszebudziłyzainteresowaniewielubadaczy,
przyczymszczególnynaciskkładziononaoddziaływaniarodzicielskie.
Wrodzinachdysfunkcjonalnychnależyrozważaćzachowanierodziców
winterakcjizdzieckiemzperspektywyichniespecyficznychorazspecy-
ficznychaspektówfunkcjonowania.
Niespecyficzneaspektywiążąsięzestylemsprawowaniafunkcjiro-
dzicielskich,aoddziaływaniaspecyficznesązwiązanebezpośredniolub
pośredniozeskutkamichronicznejchorobywystępującejujednegozro-
dziców,np.uzależnienia,zaburzeńpsychicznychczyprzewlekłychnie-
dyspozycjisomatycznych.Rodziceciniesąjednakgrupąhomogeniczną,
różniąsięzarównopodwzględemjakościsprawowaniafunkcjirodziciel-
skich,jakistosowaniemprzemocy,stopniemagresjiczyzaniedbywania
dzieci(Cierpiałkowska,Sęk2005).
Czynnikistresowe(zdarzeniatraumatyczneoddziałująceaktualnie
iwprzeszłości)mająszczególneznaczeniewmodeluuwarunkowańre-
alizacjizadańrozwojowych.Ichrolawpatomechanizmiepowstawania
zaburzeńjestniezwykleistotna,copotwierdzajądotychczasowewyniki
badań(Cowen,Work1988;Masteniwsp.1988,Werner1986,1989;Carr,
Vandiver2001).
