Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozdziałi.zarysdziejówxix-wiecznejwarszawy
Obszarterytorialnymiastawyzna-
czałyusypanew1770rokuokopyLubo-
mirskiego,mającechronićówczesnych
mieszkańcówprzedepidemiądżu-
my.Wysokiena170cmpoprzedzane
byłyfosąopodobnejgłębokości23.Wał
przetykałyklasycystycznerogatkiza-
projektowaneprzezJakubaKubickiego,
wybudowanewlatach1816–1818.Przy
każdymprzejściuustawionopodwata-
kiepawilony(razemosiemnaście),asta-
cjonującywnichstrażnicymielikon-
trolowaćruchludnościorazpobierać
opłatyzawjazdwobrębwałówWarsza-
wy24.Pomimotomiastostarałosiępo-
większaćswojeterytorium,np.poprzez
przyłączenieskrawkaMarymontu,od-
cinkaulicyCzerniakowskiejażdodzi-
siejszejPodchorążychorazprzesunię-
cieliniiokopówzulicyKoszykowej
naNowowiejską25.
Nadcałościązmianirozbudowy
WarszawypieczętrzymałaRadaBu-
downicza(zwanateżBudowlaną),organ
powołanyw1817roku,działającyprzy
KomisjiRządowejSprawWewnętrz-
nych26.Wjejskładwchodziłoośmiu
najwybitniejszychbudowniczychiar-
chitektówwarszawskich,doktórych
zadańnależałoopiniowanieizatwier-
dzanieprzedkładanychprojektówarchi-
tektonicznych27.Nadzorowaliprzestrze-
ganieprzepisuowystawianiuwobrębie
wałówjedyniedomówmurowanych,co
najmniejjednopiętrowych.Pracymieli
dużo,gdyżczasKrólestwaKongresowe-
gouchodziza„jedenznajświetniejszych
okresówwrozwojubudownictwamiej-
skiegoWarszawyxixstulecia”28.Wte-
dypodjętolicznepraceurbanistycz-
ne.Uregulowanowieleulic,szczególnie
napółnocyipołudniumiasta(m.in.Ale-
jeUjazdowskie,Bonifraterską,Fawory,
Gęsią,Koszyki,Nalewki,Nowogrodzką,
Pokorną,Wilczą,Wspólną)orazwyty-
czonowlatach1823–1824nowądrogę–
AlejeJerozolimskie.Powiększono,prze-
budowanolubutworzonoliczneplace
oznaczeniuhandlowymireprezenta-
cyjno-wojskowym(naczęściodbywa-
łysięparadyarmii,niezwyklelubiane
przezwielkiegoksięciaKonstantego).
TrzyplaceWarszawazyskaławskutek
przekształceniadawnychrynków:sta-
romiejskiego,nowomiejskiegoigrzy-
bowskiego,innyminowymibyły:Ban-
kowy,Małachowskiego,Muranowski,
Teatralny,Warecki,ZamkowyiŻelaz-
nejBramy.Ponadtodlaarmiinapół-
nocnychrubieżachWarszawyurządzo-
noplacBroni,przeznaczonydoćwiczeń
piechoty29.Napotrzebyszkolenioweka-
waleriizagospodarowanoPolaMoko-
towskie,azacmentarzemPowązkow-
skimrozłożyłsięstałyobózletniliczący
ponad300zabudowań30.Koszaryalek-
sandrowskieznalazłyswojemiejsce
naplacuGwardiiwdzielnicyFawory
(obecnyŻoliborz),koszaryrosyjskich
pułkówjazdyzaŁazienkami,aszpital
wojskowywZamkuUjazdowskim.
Warszawa
była
siedzibą
władz
centralnychKrólestwa,dlategogros
przedsięwzięć
budowlanych
służy-
łostworzeniuodpowiedniejdlanich
infrastruktury31.PałacRadziwiłłów
naKrakowskimPrzedmieściuprzebu-
dowanowstyluklasycystycznym,wy-
dłużającboczneskrzydłoażdotrak-
tuKrakowskiegoPrzedmieścia,dzięki
czemubudynekstałsięzdatnynarezy-
dencjęnamiestnikaKrólestwa.Pewnym
przeobrażeniomuległyteżinnepała-
ceprzeznaczonenasiedzibyurzędów
15
