Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RozdziałI.Definicjadworubiskupiego
WzwiązkuztymNowackizaproponowałdokonanierozróżnieniatermino-
logicznego.Chciał,abymianemdworubiskupiegookreślanootoczeniebi-
skupa(„zespółosobistościduchownychiświeckich”),ajakokuriębiskupią-
urządbiskupi(„urządadministracyjnyisądowydiecezji”)16.
WedługJerzegoOchmańskiego,którybadałśredniowiecznebiskupstwo
wileńskie,„curiaepiscopalisskładałasięzkuriiwłaściwej,czylikancelarii
ioficjalatu,czylisąduduchownego(konsystorza),orazdworuprywatnego”
.
Napodstawieanalizowanychprzezautoraźródełmożnastwierdzić,żewra-
machkurii-kancelariifunkcjonowałyurzędy:kanclerza(tujakonaczelnika
kancelarii,którypełniłjednocześniefunkcjęaudytorageneralnego),oficja-
łageneralnego,wikariuszageneralnegooraznotariusza.Wdrugiejzwyod-
rębnionychprzezOchmańskiegogrup-indywidualniedobieranegoprzez
każdegozbiskupów,spośródosóbduchownychiświeckich,dworuprywat-
nego-odnajdujemypoświadczonychźródłowomarszałków(kilkujedno-
cześnie),skarbnika,podskarbiego,podkomorzego,kuchmistrza,klucznika,
wielkorządcęczywreszciekapelanów.Wartododać,żeźródłapoświadczają
równieżwystępowaniedworzanorazsłużby17.
WopracowaniuautorstwaWitoldaKujawskiegopoświęconymbiskupowi
włocławskiemuKrzesławowizKurozwękdefinicjeipodziałdworuzostały
zaczerpniętezpracwcześniejjużomawianych(Librowski,Tomczak).Według
autoracuriaepiscopalis,obokkancelarii,miałatowarzyszyćordynariuszowi
podczasjegopodróży.Zkoleidozadańkancelariinależałoprowadzeniewy-
łączniesprawordynariusza,niemniej„urzędnicydworubiskupiegowspo-
magalibiskuparównieżwrzeczachkościelnych”
,cowszerszejperspektywie
skutkowałowyodrębnieniemsięurzędównadwornych(zajmującychsięza-
spokajaniempotrzebbiskupa)izadwornych(zajmującychsięzaspokajaniem
potrzebKościoładiecezjalnego)18.Dodajmy,żenadworzeKurozwęckiego
potwierdzonowystępowanienastępującychurzędówifunkcjinadwornych:
marszałka,podskarbiego,kapelana,zarządugospodarczego(starostaracią-
ski,starostawłocławski,włodarzsubkowski)orazmedyka.Umocowanie
16
J.Nowacki,Archidiecezjapoznańskawgranicachhistorycznychijejustrój(Dzieje
ArchidiecezjiPoznańskiej,t.2),Poznań1964,s.129.
17
J.Ochmański,Biskupstwowileńskiewśredniowieczu.Ustrójiuposażenie(Uni-
wersytetim.AdamaMickiewiczawPoznaniu,WydziałFilozoficzno-Historyczny,Seria
Historia,nr55),Poznań1972,s.17-22.
18
W.Kujawski,KrzesławzKurozwękjakowielkikanclerzkoronnyibiskupwłocław-
ski,[w:]StudiazhistoriiKościoławPolsce,t.8,red.H.E.Wyczawski,Warszawa1987,
s.88.
