Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
CzęśćI.PIERWSZAMONARCHIA
zauważyćpowolnyrozwój.Następowałastabilizacjaosadnictwa,powoliwzra-
stałazamożność.Jednakosiąganenadwyżkiniebyłyjeszczewystarczające
dostworzeniastrukturponadplemiennych.Zwiększyłysiędopieropozmianie
metodgospodarowania.
Gospodarkawczesnegookresuplemiennegobyłazrównoważona.Opie-
rałasięzarównonarolnictwieihodowli,jakinałowiectwie,rybołówstwie,
zbieractwie.Dziękitemuśrodowiskobyłorównomierniewykorzystywane.
Uprawarolibyładośćwydajna,alezarazempracochłonna.Stosowanobowiem
ręcznespulchnianieglebyisiewrzędowy,polabyłypielone.Wymagałotopra-
cywieluludzi.Równieżdominującahodowlabydłabyłabardzoabsorbująca.
PodkoniecItysiącleciazaczęłynastępowaćzmiany.Stopniowoulep-
szanonarzędziarolnicze,alenietozadecydowałoopostępie.Nastąpiłon
wwynikuprzejściaodgospodarkizrównoważonejdoopartejgłówniena
rolnictwie.Powiększeniuuległypolauprawne,jednocześniezrezygnowano
zwieluuciążliwychprac.Wprowadzonoorkęsprzężajną,zastąpionosiewrzę-
dowysiewemszerokorzutowym,zaczętobronowaćpola.Zrezygnowanoteż
zodchwaszczaniazasiewów.Zmianatechnikirolnejspowodowałazmniejsze-
nieplonówuzyskiwanychzokreślonejjednostkipowierzchni,zwiększyłasię
zatowydajnośćpracyludzkiej.Mniejszaliczbaludzimogłaterazwyprodu-
kowaćwięcejziarna.Podobnyefektdałoograniczeniehodowlibydłarogatego
narzeczmniejpracochłonnejhodowliświń
8
.
Zwiększenieprodukcjiziarnapozwoliłonawyżywienieludziniezaj-
mującychsięwytwarzaniempożywienia.Byłtowarunekniezbędnydopo-
wstaniapaństwa.Niebyłjednakwystarczający.Produkującymżywnośćrolni-
kompaństwoniebyłopotrzebne.Dopókiniebylizagrożenizzewnątrz,
dopókiniemieliinnychmożliwościpodniesieniaswejzamożności,niewi-
dzielipotrzebyzmianydotychczasowegotrybużycia.
Plemionapolskie,takjakwiększośćplemionsłowiańskich,zapewne
jużwokresieprzedpaństwowymmiałyswoichksiążąt.Jednakichwładza
nieprzypominałatej,którąznamyzpóźniejszegośredniowiecza.Ograniczał
jąwiec,czylizgromadzeniewszystkichwolnych.Uczestnicywiecu,wyrażając
zgodęnawprowadzeneprzezksięciaobciążeń,zapewnezgadzalisiętylkona
te,którewydawałysięnaprawdęniezbędnedladobraogółu.Aprobowali
wyrokisądów,choćbyćmożewyrokogłaszałksiążę.Niemógłonteżbez
zgodywszystkichrozpocząćwojny,wojownikamibyliprzecieżci,którzyzbie-
ralisięnanarady.Książęplemiennyniemógłzignorowaćzdaniawiecu,gdyż
niedysponowałżadnątylkoodniegozależnąsiłązbrojnązdolnądoprze-
konaniawszystkich.Choćprawdopodobnieotaczałgooddziałzależnychod
niegowojowników-takzresztąjakinnychprzedstawicieliarystokracjiple-
8
S.Kurnatowski,Studiaosadniczenadstrukturązasiedleniaigospodarką,w:Ziemiepolskie
wXwiekuiichznaczeniewkształtowaniusięnowejmapyEuropy,red.H.Samsonowicz,Kraków
2000.
