Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Powstaniedynastiiipoczątkipaństwa
21
Gallniewymyśliłswejhistorii,możetylkotrochęzmieniłakcenty.
Opowiedziałto,cousłyszałodgodnychwiarystarców,senioresantiqui.Prze-
kazopoczątkachdynastiioddawałwięcto,conatentematprzechowała
tradycja.WrelacjiGallowejnajbardziejzaskakujekondycjaspołecznaproto-
plastywielkiejisławnejdynastii.Przodkiemksiążątmiałbyćubogioracz
spodGniezna.Zaskakujeteżto,żepamięćojegoniskimpochodzeniubyła
żywawotoczeniupolskiegoksięciawpoczątkachXIIw.
KronikarześredniowiecznipowtarzaliopowieśćGalla,czasemjąnie-
comodyfikująciwzbogacając.Podobniepostępowalidziejopisowieczasów
nowożytnych.Dopierogdypowstałanaukowahistoriografia,awięcjuż
wXIXw.,zaczętoodrzucaćtejejwątki,którebudziłyniepokójzdrowego
rozsądku.ZalegendarnąuznanooczywiścieopowieśćozjedzeniuPopiela
przezmyszy.ProblemempozostawałahistorycznośćPiastaijegotrzechko-
lejnychpotomków.Tutajzdaniahistorykówsiępodzieliły.Jedniuznali,że
skorooprzodkachMieszkaIniewspominażadne,pozaGallem,źródłohis-
toryczne,więcniemożnaPiasta,Siemowita,LestkaiSiemomysłauznaćza
postaciehistoryczne.WedługnichhistoriaPolskizaczynasięodMieszkaI,
awszystko,cowiemyoczasachwcześniejszych,jestniepewne.Innistarali
sięzprzekazupierwszegopolskiegokronikarzawydobyćokruchyrzeczywis-
tości,anastępniejeinterpretować.Wśródnichnajefektowniejsząkoncepcję
stworzyłTadeuszWojciechowski.Uznałon,żeimięPiastoznaczapiastuna,
człowieka,którynadworzePopielazajmowałsięwychowaniemjegosynów,
azarazempełniłfunkcjęporównywalnądomajordomówwmerowińskim
królestwieFranków.Piastmiał,takjakPepin,obalićpoprzedniądynastię
isamstaćsięwładcą.KoncepcjaWojciechowskiegobudzisprzeciw.Opiera
sięnaetymologiiimieniaprotoplastydynastii,ajakdowiedlijęzykoznawcy,
etymologiataniejestprawidłowa
16
.
ObecnienajczęściejuznajesięPiastazapostaćlegendarną,natomiast
jegokolejnychnastępców-zarealnieistniejącychprzodkówMieszkaI.Ar-
gumentemzahistorycznościąSiemowita,LestkaiSiemomysłajestspostrze-
żenie,żewrelacjiGallasąonikolejnymipostaciamilistydynastycznej.
WprawdzieGallniepotrafiłpowiedziećniczegokonkretnegooichdziałalno-
ści,aletylewłaśniemogłaprzekazaćtradycja,któramusiałaprzecieżistnieć
nadworzepiastowskim,aBolesławKrzywoustymusiałznaćimionaswych
przodków.
ZupełnieinaczejpodszedłdotegoproblemuJacekBanaszkiewicz
17
.
NapodstawieosiągnięćtakichbadaczyjakMirceaEliadeczyGeorgesDume
´-
zil,poprzeprowadzeniudokładnejanalizyporównawczej,uznałcałąlegendę
16
T.Wojciechowski,OPiaścieiopiaście,RAUhft.32:1895;A.Gieysztor,Piast,
w:SSSt.4,cz.1,Wrocław-Warszawa-Kraków1970,s.70-71.
17
J.Banaszkiewicz,PodanieoPiaścieiPopielu.Studiumporównawczenadwczesnośrednio-
wiecznymitradycjamidynastycznymi,Warszawa1986.
