Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Powstaniedynastiiipoczątkipaństwa
25
państwowegonadwyżkitebyłyrozproszonepomiędzywytwarzającejegos-
podarstwa,każdeznichdysponowałoniewielkąichilością.Abyjezebrać,
trzebabyłomiećsiłęzbrojną,atadopierozaczynałasiętworzyć.Płodówrol-
nychniemożnabyłotakżeprzewozićnawiększeodległości,uniemożliwiał
tostandrógijakośćówczesnychśrodkówtransportu.Niewydajesięrów-
nież,abygłównymtowaremeksportowymziemignieźnieńskiejmogłybyć
produktygospodarkileśnej,takiejakskóryifutra.Słowiańskieplemiona
sąsiadującezPolanami,amającekontaktyzeświatem,miałynawłasnych
ziemiachdostateczneilościskórifuter.Jeślibyłnaniepopyt,samemogły
gozaspokoić.Atrakcyjnądlaobcychkupcówofertąbyłabydopierodużapar-
tiatychtowarów,alezebraćjąmogłytylkoagendypaństwa.
Łowmiańskidomyślałsię,żeplemięzamieszkująceziemiewokół
Gnieznapośredniczyłowhandlusoląkujawską
22
.Choćpośrednictwotonie
jestwykluczone,tojednaknieonochybabyłoźródłembogactwawystarcza-
jącegodosfinansowaniapotrzebwiększejdrużyny.PolaniespodGnieznanie
moglisprzedawaćsolizasrebro,któregonapływdostrzegliarcheolodzy.Sre-
brodoziemiPolannapływałotylkozPomorza,aprzecieżPomorzaniemieli
własneźródłasoli.Wydajesięnatomiast,żenajważniejszymtowarem,za
któryPolanieuzyskiwalimonety,byliniewolnicy.
PodkoniecItysiąclecianiewolnicystalisięposzukiwanymtowarem.
PotrzebowałyichkrajeEuropyZachodniej,gdziepozamieszaniachwieków
poprzednichodczuwanobrakrąkdopracy.Pozyskiwanychwróżnysposób
niewolnychwykorzystywanoinaczejniżwstarożytności.Większośćznich
osadzanabyławgospodarstwach,którepozwalałyimutrzymaćsiebieiswoją
rodzinę.Właścicielowimajątkupłaciliczynszlubpracowalinanależącychdo
niegopolach.Wstrukturzegospodarczejzajmowalipozycjępodobnądoma-
jącychwolnystatuschłopówpoddanych.Jednakodwolnychróżniłyich
większeobciążenia,byliteżwłasnościąswoichpanów.Znajdowalisięnasa-
mymdoleówczesnejhierarchiispołecznej.Niewolnicybylipożądaninietylko
wEuropieZachodniej,wielkiezapotrzebowanienaniewolnąsiłęroboczą
istniałowtamtychczasachwkrajacharabskich.Lostych,którzytamtrafili,
mógłbyćróżny.Częśćznichbyłazmuszanadociężkiejpracy,inni,raczej
nieliczni,moglibyćwcielenidowojska,gdzieniektórymudawałosięnawet
osiągąćstanowiskadowódców.
WkońcuIXiwXw.narynkiniewolniczenapłynęłowieluSłowian.
Takwielu,żełacińskiesłowoservusoznaczająceniewolnika,zostałowyparte
przezsclavus.OznaczałoonorównieżSłowianina.Tazmianatrwaleweszła
dowielujęzyków.Dodziśpofrancuskuniewolniktoesclave,poniemiecku-
Sklave,apoangielsku-slave.ZapewneniektórzySłowianiedostalisiędonie-
woliwwynikuwyprawwojennychorganizowanychprzezniesłowiańskichsą-
22
H.Łowmiański,PoczątkiPolski,t.5,Warszawa1973,s.451-456.
