Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
CzęśćI.PIERWSZAMONARCHIA
wadzącedogwałtownegowzrostuliczbymieszkańcówziemignieźnień-
skiej.Takszybkiprzyrostludnościniemógłnastąpićwwynikunaturalnych
procesów.Zostałonniewątpliwiespowodowanyplanowądziałalnościąksiążąt
gnieźnieńskich.Zapewnepozniszczeniudawnychośrodkówplemiennychza-
częlioniprzesiedlaćczęśćpodbitejludnościiosadzaćjąkołoGniezna.Dzię-
kipowiększeniusięliczbymieszkańcówłatwiejmoglizaspokoićpotrzeby
tworzonegopaństwa.
Książętagnieźnieńscywpierwszymetapiepodbiliplemionazasiedla-
jącedzisiejsząWielkopolskę.Byćmożezanimutraciłyoneswąniezależność,
płaciłyGnieznutrybut,zaktórykupowałysobiespokójibezpieczeństwo.
Bardziejprawdopodobne,żenatenetapzabrakłoczasu.Przewrótpaństwo-
wy,któryzacząłsięnaprzełomieIXiXw.,iwzrostterytorialnypaństwa
gnieźnieńskiegoprzebiegałybardzoszybko.
WlatachtrzydziestychXw.książętagnieźnieńscyrozpoczęlifortyfi-
kowanieswegoksięstwa.Intensywnepraceprzybudowienowychiwzmac-
nianiustarychgrodówtrwały,jakwiemy,kilkadziesiątlat.Wichwyniku
doszłodoznacznegowytrzebienialasów,dziękiczemumożliwebyłydalsze
przesiedlenialudności,przesiedleńcyumożliwilibudowękolejnychwarowni.
Nowe,dużegrodybyłyteżwznoszonewprzyłączanychprowincjach.Nie
rozmieszczanoichtakgęstojakwcentrumpaństwa.Wkażdejprowincji
powstałjedengródcentralny,inne,stopniowobudowane,byłyodniego
mniejsze.Budowanoteżwarownienaniektórychgranicach.
Państwoksiążątgnieźnieńskichrozrastałosięszybko.Jeszczenapo-
czątkuXw.,kiedytozapewnepanowałSiemowit,obejmowałoonotylko
ziemięgnieźnieńską,ajużw966r.pozacałąWielkopolskąksiążętompo-
lańskimpodlegałoMazowsze,ziemiasandomierskaiterenyzwanepóźniej
ziemiamiłęczyckąisieradzką,aprawdopodobnieteżczęśćPomorza.
Wrazzterytoriumpaństwapowiększałasiędrużyna,zostałaonateraz
podzielonanawieleoddziałów.Popodporządkowaniusobiekolejnejziemi
książęumieszczałwniejswedoborowewojsko.Zapewniałoonoposłuch
nowychpoddanych,azarazemjejbroniło.Nautrzymaniewojownikówprze-
znaczanebyłydaninyzziem,wktórychzostalioniosadzeni.
Państwempowiększonymonoweprowincjeksiążęniemógłjużrzą-
dzićosobiście,koniecznistalisięnamiestnicywyznaczanidozarządzaniapo-
szczególnymijegoczęściami.Zapewnerezydowalioniwnajwiększychgro-
dachpowierzonychimokręgów.Owizarządcyprowincji,pozapełnieniem
funkcjiadministracyjnych,bylidowódcamiwydzielonychoddziałówdrużyny.
Podczaswojnynatomiaststawalinaczeledzielnicowegowojska,składającego
się,pozadoborowągrupądrużynników,zpowołanychpodbrońmieszkań-
cówdzielnicy.Wprowincjach,pozagłównymgrodem,budowaneteżbyły
mniejszewarownie.Stanowiłyonecentraokręgówgrodowych,podstawowej
jednostkipodziałupaństwawczesnopiastowskiego.Okręgamizarządzaliwy-
