Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
filozoficznych,obajjednakuważali,żeretorykaznajdujezastosowanie
wdyskursywnymmyśleniu.
Drugisposóbspojrzenianazwiązekretorykiifilozofiijestwidoczny
wstanowiskuPlatona.Polegałoononawymaganiuodretorykiprzyswoje-
nianaukioideachidialektykiorazpoznaniaduszy,doktórejskierowana
jestsztukaprzekonywania.Tylkoznającnaturęrzeczyinaturęduszyludz-
kiej,możnazbudowaćprawdziwąsztukęretoryki,toznaczyprawdziwą
sztukęprzekonywaniazapomocąmów.WymaganiePlatona,abyuprawia-
nieretorykipowiązanebyłozrzetelnymprzygotowaniemfilozoficznym,
stanowiłoprawdziwyprzewrótwduchowymświecieGreka,którywpoecie
iretorze,ujmująctowwielkimskrócie,widziałswoichnauczycieliżycia
icnoty
9
.
Izokratesawymieniasięzazwyczajjakogorącegozwolennikapołącze-
niananoworetorykiifilozofii.Należyjednakpamiętać,żeIzokratestylko
niektórezagadnieniafilozoficzneuważałzapotrzebneiwartezachodu.
WswojejPochwaleHelenyiwmowieOzamianiemajątku
10
wypowiadasię
przeciwrozważaniomtakzwanychfizyków,którychargumentacjaosiadła
namieliźnie,adlafilozofiiupatrujezagadnieniapraktyczne,toznaczypoli-
tyczneietyczne.Takzatemmoralnieuprawianaretorykaoznaczałazara-
zemfilozofięsłużącąjednostceipaństwu.
SpojrzeniefilozofaArystotelesanaretorykębyłopodobnedoplatoń-
skiego.Arystotelesbyłmocnoprzekonany,żezadaniemretorykiniejestani
wychowanie,aninauczanieoprawdachlubwartościachszczegółowych,jest
tobowiemzadaniewłaściwealbofilozofii,albonaukomszczegółowym
11
.
Celemretoryki,jakzdefiniowałgowswoimdziele
12
,jestumiejętnośćmeto-
dycznegoodkrywaniatego,cowodniesieniudokażdegoprzedmiotumożebyćprze-
konywające(Retoryka1355b25).Dodawał,żetakiegozadanianiespełnia
żadnainnasztuka(techne),każdaznichbowiemzajmujesiępouczaniem
iprzekonywaniemwzakresieswojegowłasnegoprzedmiotu,jedyniere-
torykajestzdolnawkażdymprzypadkuodkryćto,coprzekonywające.
Zformalnegopunktuwidzeniaretorykapodobnajestdologiki,szczególnie
tejjejczęści,którąArystotelesnazywadialektyką:retorykajestbliźniaczą
___
___
___
___
___
___
___
__
9
G.Reale,Historiafilozofiistarożytnej,t.2,przeł.E.I.Zieliński,Lublin1996,s.214.
10
IzokrateswPochwaleHeleny,mającnauwadzefilozofóweleackich,atakżesofistów
ProtagorasaiGorgiasza,mówioniepożytecznychmyślicielach(par.8),awOzamianiemajątku
(par.268−269)piszeodawnychsofistach,doktórychzaliczaEmpedoklesa,Iona,Alkmajona,
Parmenidesa,MelissosaiGorgiasza,jakooautorachniewiarygodnychopowieści,przypominają-
cychkuglarskiesztuczki,bezużyteczne,apowstałeraczejkuradościtłumu(przekładwłasny).
11
Por.G.Reale,op.cit.,t.2,s.554.
12
MamnamyśliRetorykę,albowiemwczesnydialog,zokresupobytuwAkademii,Gryl-
los,zaginął.Passusz:Arystoteles,Retoryka.Poetyka,przeł.,wstępemikomentarzemopatrzył
H.Podbielski,Warszawa1988,s.66.
27
