Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
Wstęp
Pierwszelatapoprzewrociebolszewickimtookres,wktórymrozwijałosię
wielegrupiorientacjiartystycznychpowstałychjeszczeprzedrewolucją(m.in.
futuryści
205
,imażyniści
206
,oberiuci
207
)
208
.Niektórzypisarze,jaknp.Władimir
MajakowskiczyAleksandrBłok,wierzyliwszlachetneideepropagowaneprzez
władzęradzieckąiutożsamialisięznowympaństwem
209
.Rewolucjęprzyjęli
zentuzjazmemibezzastrzeżeń,ponieważbyławichprzekonaniudrogądo
zbudowanialepszegoświata.Latadwudziestecharakteryzowałysiępluralizmem
artystycznym,wielościąugrupowańliterackichoróżnychprogramachestetycz-
nych.Grupyliterackietegookresudzieliłysięnatzw.współwędrowczeiproleta-
riackie210.nPoecichłopscy”oraznScytowie”zaliczanisądonwspółwędrowców”
205Futuryzmbyłprawdziwąrewolucjąwobrębieliteratury.Rozwijałsięgłówniewprzed-
rewolucyjnejRosji.Byłtoprąddynamiczny,ceniącyisławiącyruch,prędkość,dynamizm
formsztukiiżycia.Odrzucałprzeszłośćitradycję.Wujęciufuturystówpoetynieobowiązują
żadnetradycyjnezasadygramatyki,ortografiiczyskładni.Zewzględunaprogrammożna
wyodrębnićdwanurty:związanychzsymbolizmemegofuturystów(m.in.IgorSiewierianin,
Graal-Arielski)izdecydowanieprzeciwnychsymbolizmowikubofuturystów(m.in.Władimir
Majakowski,WielimirChlebnikow).Ichdziałalnośćobfitowaławczęstemanifesty,okrytabyła
atmosferąprowokacyjnychwystąpieńiskandali.Zob.HistorialiteraturyrosyjskiejXXwieku…,
s.122-127.
206
Imażyniścibylijednymznajprężniejdziałającychugrupowańpoetyckichokresuwojny
domowej.Zadominantęuznawaliautonomicznyobrazpoetycki,którymógłbyćrozumiany
albopsychologicznie,albowkategoriachstylistycznych,jakometafora.Zimażynistamizwią-
zanybyłm.in.SiergiejJesienin.Zob.ibidem,s.192-193.
207Oberiuci(od:Oбъединениереальногоискусства-StowarzyszenieSztukiRealnej)-to
ugrupowaniezałożonewdrugiejpołowielatdwudziestychXXwiekuprzezpropagatorów
absurdyzmuwliteraturzeiteatrze.Działaniaoberiutówmiałyżartobliwyiparodystyczny
charakter.Ichsatyręcechowaławyostrzonahiperbolaigroteska.Częstowykorzystywaligrę
słów,powtórzeniaiautomatyzmy.Kpinazuznanychtradycjiliterackichszławparzezlękiem
przednaciskiemszablonówistandaryzacji.Najsłynniejszymiprzedstawicielamiliterackiej
sekcjioberiutówbyli:DaniiłCharms,AleksandrWwiedienskiiNikołajZabołocki.Zob.ibidem,
s.263-264,305.Por.TragicznazabawaOBERIU,czyliinnaRosjapoetycka,wybórioprac.
A.Drawicz,tłum.J.Czech,Kraków1991.
208Wodniesieniudoliteraturyradzieckiejmożnazastosowaćtrójdzielnąperiodyzację
uwzględniającąspecyfikęprocesuliterackiego:I-lata1917-1932(obecnośćwprocesie
literackimwieluprądów,którychkorzeniesięgajączasówprzedrewolucyjnych);II-lata1932-
-1953(wmiaręjednolitaformacjaliterackazdominowanaprzezrealizmsocjalistyczny,atakże
zjawiskonliteraturypozasystemowej”);III-lata1953-1985(kolejnaepokawieloprądowa
charakteryzującasięróżnorodnymitendencjamiliterackimi).Zob.S.Poręba,Próbasyntezy
literaturyrosyjskiejlat1917-1985,[w:]LiteraturarosyjskaXXwieku.Noweczasy,noweprob-
lemy,red.G.Bobilewicz-Bryś,A.Drawicz,Warszawa1992,s.42-43.
209
Olosachpisarzyiichstosunkudonowegosystemu,akceptacjibądźodrzuceniuradzieckiej
rzeczywistości,częstymżywociekonformisty,sztucekompromisuipostawachbezkompro-
misowychzob.T
.Klimowicz,Mechanizmyzachowańartystywsystemietotalitarnym(Losy
pisarzyrosyjskichporoku1917),[w:]LiteraturarosyjskaXXwieku…,s.149-164;idem,Oby-
wateleArkadii.Losypisarzyrosyjskichporoku1917,Wrocław1993.
210Zob.B.Mucha,op.cit.,s.82.
