Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PowstaniestyczniowewdziejachPolskiiEuropy
15
politykiAleksandraIIobejmującegotronpozmarłymojcu,MikołajuI.Wymuszona
zostałaklęskąRosjiwwojniekrymskiej.Wydarzenietopokazałosłabośćabsoluty-
styczniezarządzanegopaństwa.DlaKrólestwaoznaczałokoniecDepokipaskiewi-
czowskiej”,utożsamianejzniechętnympolskościpogromcąpowstanialistopadowe-
goIwanemPaskiewiczem.
DlapozostającegowstrukturachCesarstwaRosyjskiegoautonomicznegoKróle-
stwaPolskiegośmierćMikołajaI2marca1855rokuorazzgonnamiestnikaIwana
Paskiewiczawstosunkowokrótkimczasiepoodejściucesarza,1lutego1856roku,
oznaczałyprzedewszystkimoczekiwanienadecyzjepersonalneipolitycznenowej
administracji.SytuacjaAleksandraIIpoprzejęciuwładzyniebyłałatwa.Wkręgach
rosyjskichelitwładzybyłpostrzeganyjakoosoba,którabędziezdolnadorealizacji
programureformowaniapaństwaabsolutystycznego.Przegranawwojniekrymskiej
orazpostawieniesprawypolskiejnakongresiepokojowymwParyżuwymuszałyokre-
ślonedziałaniatakżewPolsce.Wprawdziekwestiatanietrafiładooficjalnychproto-
kołówobrad,alepełnomocnikRosjiwParyżuksiążęAleksiejOrłowzobowiązałsię
wobecNapoleonaIIIilordaClarendona,żecesarzswoimidecyzjamizagwarantuje
Polakom:Damnestię,odrębnąadministracjęKrólestwapodwielkimksięciem,język
polskiwobrębiewszystkichdziałówżyciapublicznego,większąswobodęwyznania
katolickiego”3.UpadekprestiżuRosjipowojniekrymskiej,niepewnewobecniejsta-
nowiskoAustrii,jejDnieżyczliwa”neutralnośćwczasiewspomnianegowydarzenia,
byłyczynnikami,którezadecydowały,żeAleksanderIIbyłzmuszonyprzynajmniej
zademonstrowaćchęćrealizacjichoćczęścitychzobowiązań.UstnegwarancjeOr-
łowauznaćnależyzabardzozręczneposunięciedyplomatyczne.Uniemożliwiłyone
uczynieniesprawyodbudowyniepodległościPolskiprzedmiotemuzgodnieńmię-
dzynarodowych.Brakzapisówwtejkwestiiwtraktaciepokojowymzamykałdrogę
dointerwencjidyplomatycznejinnychpaństw.
Wydawanewkolejnychlatachaktycesarskiejłaskistanowiłyrealizacjęprogramu
zawartegowzobowiązaniuA.Orłowa.PierwszawizytaAleksandraIIwKrólestwie
odbyłasię22maja1856roku.Zorganizowanomuwspaniaływjazd.Stolicaprzywi-
tałagoDrozentuzjazmowana”,Dwspanialeoświetlona”,tysięcznetłumyzaśwznosiły
Dszczere”,Dradosneokrzyki”4.Już3lutego1856rokunamiestnikiemKrólestwazo-
stałmianowanyksiążęMichaiłDmitrijewiczGorczakow5.DostępdocesarzawWar-
szawiemiałaprzedewszystkimadministracjaKrólestwa,awięcnamiestnikiRada
Administracyjna.W1856rokuwśróddyrektorówgłównychkomisjirządowychbyło
dwóchPolaków:FryderykSkarbekiAdamTytusŁęski.Pierwszyznichzajmował
wałS.Kieniewicz,A.Gillerreferowaniehistoriipowstaniarozpoczynałodupadkupowstania
listopadowego,zob.[W
.Przyborowski],Historiadwóchlat1861-1862,cz.wstępna1856-1860,
t.1,Kraków1891,A.Giller,Historiapowstanianarodupolskiegow1861-1864r.,t.3,Paryż1870.
3S.Kieniewicz,Powstaniestyczniowe,wyd.II,Warszawa1983,s.17-18,S.Kieniewicz,cyt.za
M.Handelsman,AdamCzartoryski,t.3,Warszawa1950,s.614.
4S.Kieniewicz,op.cit.,s.15-16,napodstawieJ.K.Janowski,Pamiętnikiopowstaniustycznio-
wym,t.3,Warszawa1931,s.44.
5InformacjeonominacjachiobsadachstanowiskzostałyzaczerpniętezI.Ihnatowicz,
A.Biernat,VademecumdobadańnadhistoriąXIXiXXwieku,wyd.II,poprawioneiuzupełnione,
Warszawa2003.
