Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wspólnotawwartościach
23
związkamiwynikającymizrelacjietnicznych,społecznychczykulturowych.[...]Cywilizacja
niebędziezatemtraktowanajakojeszczejedenrodzajklasyfikacji,leczjakotypwspólnoty
wwartościach(Kieniewicz2003,s.14).Konsekwencjątakiegorozumieniacywilizacjijest
oderwaniesięodlinearnejkoncepcjirozwoju,wświetlektóregojestonanajwyższymstadium
rozwojukultury,wyrazemosiągnięciapełniswoichmożliwościmaterialnychiduchowych,
wedługniektórychnieuchronniezwiastującymjejupadek(por.Engels,Spengler,Humboldt,
Morgan,Elias,Bagby,Toynbee).Pierwszyasumpt,bytakwłaśniepostrzegaćcywilizacje,dał
nagrunciepolskimFeliksKoneczny,piszącwOwielościcywilizacyj(1935,s.182):ÐCywili-
zacja_tosumawszystkiego,copewnemuodłamowiludzkościjestwspólne;azarazemsuma
tegowszystkiego,czymsiętakiodłamróżniodinnych.
Wszakżemimooderwaniasięodutożsamianiacywilizacjizczasowowarunkowanym
stadiumrozwojunietwierdzimy,iżjestonaoderwanaodczasuiprzestrzeni.Przeciwnie,
poczucietożsamościiprzynależnościjestsilniezwiązanezpoczuciemgranic(określanych
przestrzennie,choćbynawetnieprecyzyjnie)iwarunkowanemomentem,wktórymsięono
kształtuje.JakzaznaczaprzytymJanKieniewicz,przypisaniepojęciucywilizacjipewnego
identyfikowalnegodlajednostekpowszechnegosystemuwartościpowodujeproblemybadaw-
czezwiązanezustalaniemświadomościludziżyjącychwodległychepokach(jakchoćby
opisaniecywilizacjiMezoameryki).
Niewątpliwiewięcbadanietychwspólnychwartości,choćniezwykletrudne,jestdo-
brympunktemwyjściadobadaniacywilizacjilatynoamerykańskiej.ZinicjatywyRonaldaIn-
glehartaodbliskotrzydziestulatprowadzonesąnatentematbadaniawramachWorldVa-
luesSurvey–ŚwiatowegoSondażuWartości(pierwszebadaniarozpoczętow1981r.).Bada-
niaInglehartadodzisiajobjęłyponad80krajównawszystkichkontynentach,awodniesieniu
doAmerykiŁacińskiejwlatach1995_1998przeprowadzonezostaływArgentynie,Brazylii,
Chile,Kolumbii,Dominikanie,Meksyku,Peru,Portoryko,UrugwajuiWenezueli.
Chcącprzeprowadzićstudiakomparatystycznedlakilkuobszarówkulturowych,do-
konałonredukcjiogromnejliczbyróżnorodnychdanychzebranychwwynikuprzeprowadzo-
nychankietipodzieliłjenadwiegrupy:zewzględunanastawieniedowładzyizewzględuna
wartości(Inglehart2003,s.146_168).
Wkażdejztychgrupwyróżniłdwazasadniczepodejścia,bieguny,międzyktórymi
rozpiętazostałaskala.Wprzypadkustosunkudowładzy(ośpionowa)sątopodejścia
tradycyjne(uznawanietradycyjnychwzorówrodziny,wartościwychowawczych,instytucji
iautorytetów,zwłaszczareligijnych,identyfikacjaznarodemidumanarodowa)iświecko-
-racjonalne(indywidualneosiągnięcia,skutecznośćiniezależność,szerokapartycypacja
wżyciupolitycznym).Zkoleiwprzypadkustosunkudowartości(ośpozioma)dwabieguny
stanowią:wartościmaterialistyczne,sprzyjająceprzetrwaniu(brakzaufaniadoobcych,nie-
tolerancjadlaodmienności,niskipoziomindywidualnejsatysfakcji),orazprzeciwneimwar-
tościpostmaterialistyczne,sprzyjająceswobodnejekspresji(samorealizacjaisamoekspresja,
zainteresowaniejakościąikomfortemżycia,szczęścieosobiste).
JakiewnioskiwodniesieniudoAmerykiŁacińskiejmożemywięcwysnućnapodsta-
wiezamieszczonegoponiżejdiagramu?Zcałąpewnościądowodzion,popierwsze,żeist-
niejesilnakorelacjawspólnychwartościwyznawanychprzezprzebadanegrupyspołeczne
w10krajachwchodzącychwskładtegokontynentu.Podrugie,ichumiejscowienienadia-
gramiewpobliżuHiszpaniiiPortugaliiświadczyoutrwalonychwięzachkolonialnych,zwła-
