Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
PRZYRODAIJEJWIZJE
Dlategoautorapowyższeopisyniesąmisternieupiększonymitworamifantazji,lecz
wiarygodnymirelacjami.
Wartoodnotować,żemiła,częstoniepowtarzalnawońkwiatów,drzew,lasu,wody
iwogóleśrodowiska,zwłaszczastrefymiędzyzwrotnikowejAmeryki(takżezapachzamiesz-
kującychtamludzi),wyjątkowoczęstobyłyisąpodkreślanewopisachróżnychmiejsc
NowegoŚwiataodwiedzanychzarównowczasachwielkichodkryćgeograficznych,jak
iznaczniepóz
,niej,przezpodróżnikówibadaczy(Darwin,Humboldt),twórcówliteratury
pięknej,anawetwspółczesnychautorówprzewodnikówifolderówturystycznych,jakgdyby
stanowiłyistotnącechęoraznieodłącznywalorikoniecznyelementobrazuprzyrodyAme-
rykiŁacińskiej
2
.
UkazanawdziennikachKolumbafascynacjaprzyrodąodkrywanegoświatabywa
niekiedyinterpretowanawsposóbkwestionującyrzetelnośćodkrywcy,podważającyjego
wrażliwość,anawetjąwyśmiewający.Niektórzyautorzysugerują,żeKolumbdostrzegałtyl-
koto,cochciałwidziećicochciałosiągnąć(Molenda2007,s.16).Innizauważają,żewjego
opisachprzyrodyNowegoŚwiata,np.wzdaniach:ÐWszystkietegórysąbardzopiękne[...]
ipokryterozmaitegogatunkudrzewami,takwysokimi,żezdająsięsięgaćnieba.Oilezro-
zumiałem,tedrzewanigdynietracąliści(Kolumb1970,s.150),ujawniasięmiędzyinnymi
Ðideanieprzemijającegorozkwituprzyrody,owejmitycznejwiecznejwiosny,stanowiącej
ważnykomponenttradycyjnychwyobrażeńziemskiegoraju(Molenda2007,s.16),anie
rzetelnyopisobserwowanychfaktów.
Trudnozgodzićsięztakimiinterpretacjami.Wydajesię,żeKolumbmimowolniepod-
dałsięczarowiprzyrody,awswoichzapiskachdawałupustogarniającemugozachwytowi,
podobniejakwkontakciezprzyrodąNowegoŚwiataczynilitoVespucci,Pigafetta,Carvajal
iwieluinnychkronikarzyówczesnychwypraw.Nieznaczyto,żeukazanywdziennikachKo-
lumba(iinnychdokumentachzepoki)obrazprzyrodyjestnierzetelny.Takizarzutjestraczej
nadinterpretacjązestronyzbytgorliwychkrytyków,bojeślichoćrazwidziałosięzaisterajski
przepychtropikalnejroślinności,poczułojejzapach,topoprostutrudnonieprzyznaćKo-
lumbowiracji.Zresztąwielelatpóz
,niejpodobnymwrażeniomulegalijużnieprościmaryna-
rze,leczwykształceniprzyrodnicy,np.Darwin(2008),Humboldt(1959)czyWallace(1899).
Wiemyteż,żeczarowiprzyrodyNowegoŚwiataulegajątakżebadaczewspółcześni.
Niekiedyzetknięcieznowymśrodowiskiembudziłostrach.MarynarzezestatkówKo-
lumbabalisięÐnieznanego,rozciągającegosięzaMorzemCiemności(nazachódodWysp
Kanaryjskich).PodobniesądziłoteżwieluÐznajbardziejwpływowych[...]oficerów[...],na-
wigatorówipilotów[flotylliMagellana,znającychjużprzecieżdoświadczeniaKolumba_
przyp.J.M.,J.M.B.],przekonanych,żeich[...]kapitangeneralnywzapaleznalezieniazachod-
niejdrogidoWyspKorzennychwiedzieichwszystkichnaśmierć(Bergreen2006,s.129).
Niektórespotkaniaznowymśrodowiskiembywałyniecobolesne.JosćdeAcosta
(1540_1600)byłpierwszymEuropejczykiem,którypoznałsoroche(chorobagórska)wAn-
dachśrodkowegoPeru,awrażeniaopisałwHistorianaturalymoraldelasIndias.Podczas
wspinaczki,pisał:Ðnaszłamnieudrękatakśmiertelna,iżogarnęłamniemyślorzuceniusię
naziemięzwierzchowca[...]zgwałtownościbólów,jakiewżołądkupoczułem,krewza-
cząłemoddawać.Nakoniecmówię,żejeślibytopotrwałodłużej,oznaczałopewnąśmierć,
alenietrwałonadtrzylubczterygodziny,pókiśmyniezjechaliowieleidotarlidomiejsca
bardziejodpowiedniego.Niewydajesięjednak,byprzykredoznaniazmąciłyobrazprzyro-
