Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
różnieniemtego,coniezależneodczłowieka,icozależne;inaczej:co
konieczneicomogłobybyćinne.Dotyczyłotoprimafaciesprawprak-
tycznych,społecznych,alemiałoteżzastosowaniedosztukiisądów
opięknie.
Filozofiawprowadziła–równieżjużwstarożytności–rozróżnienie
podobne,aleopartenainnejpodstawie,mianowicienaprzeciwstawie-
niuprzedmiotówipodmiotu:wyróżnienietego,cowśródnaszych
spraw,myśli,osiągnięćjestobiektywne.ToArystotelesprostoiradykal-
nieoddzieliłto,cojest„samoprzezsię”(tokat,heauton),icojest„dla
nas”(toproshemas).Alewrównymstopniunależałotoprzeciwstawie-
niedoPlatońskiegosposobumyślenia;wdziejacheuropejskiejmyśli
występowałozarównowprądzieplatońskim,jakwarystotelesowskim.
Bardziejjeszczenapierwszyplanmyślizostałowysuniętewczasachno-
wychprzezKartezjuszaiKanta,wyznaczającodtądproblematykęfilo-
zofii.Wpewnychmomentachdziejówestetykibyłotogłównymjejza-
gadnieniem:czyrzeczysąpięknesameprzezsię,czytylkodlanas.
4.Byłyisąrozróżnianedwarodzajepoznania:umysłoweizmysłowe.
Zostałyonezcałąstanowczościąprzeciwstawionewstarożytnościjako
aisthesisinoesis–dwapojęciastalewówczasużywaneistaleprzeciwsta-
wiane.Pojęciatezachowałyswepozycjeiwczasachnowych,tworząc
podstawędopodziałumyślicielinasensualistówiracjonalistów,ażpo
Kantowskąnaukęo„dwóchpniachpoznania”,stanowiącąsyntezę
racjonalizmuisensualizmu.Apamiętajmy,żeodgreckiegowyrazu
aisthesispochodzinazwaestetyki.
5.Byłyisąrozróżnianedwaczynnikibytu:składnikiiichukład,czy-
lielementyiforma.RozdzieliłjeArystotelesiodtądprzezstuleciatrwa-
ły,różnieinterpretowane,wmyślieuropejskiej.Apamiętajmy,żeforma
jestjednymzpojęćstalepowracającychwrozważaniachosztuce.
6.Sąteżznaciskiemrozróżniane:światijęzyk,którymoświeciemó-
wimy;inaczej:rzeczyiznaki.Niecoinaczej:rzeczyisymbole.Rozróż-
nienietoniezawszebyłonapierwszymplanienauki,wszczególności
