Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
inajbardziejzaufaną.Wpóźniejszymokresieszczególneznaczeniemiała
dlaRaczyńskiegoznajomośćm.in.zmalarzemWilhelmemKaulbachem,
zsabaudzkimdyplomatąAlphonselemdeBrottydlAntioche,hiszpańskim
politykiemJuanemDonosoCortésem,wreszciezpodobniedoniegomyślą-
cymi,tojestwyznającymiświatopoglądkonserwatywny,przedstawicielami
pruskiejelity.
ZbiegiemlatczułsięRaczyńskijednakcorazbardziejosamotniony.
Zmarłwswymberlińskimpałacuwdniu2sierpnia1874roku,wwieku86lat.
***
Podstawąedycjijestrękopisdziennikaznajdującysięwposiadaniupani
KatarzynyRaczyńskiejwLondynie.Obejmujeondwanaścieobszernych,
starannieopracowanych,świetniezachowanych,oprawnychwskóręto-
mówdużegoformatu;całośćliczyponadsiedemtysięcystron.Niejestto
wszakżeautograf–tegonieudałosięodnaleźć,najpewniejniezachowałsię:
przechowywanydowybuchuwojnywberlińskimBrandenburg-Preußisches
Hausarchivzapewnespłonąłwrazzbudynkiemiwiększościąarchiwalnego
zasobuw1943roku.Przekaz,którymdysponujemy,jest,bytakrzec,auto-
ryzowanąkopią–odpisemsporządzonymzpoleceniaRaczyńskiegoprzez
sekretarzy,wzasadniczejczęścinaprzełomielat40.i50.XIXwiekuipóź-
niej,takżeprzezsekretarzy,uzupełnionym.PrzezsamegoAtanazegoodpis
zostałnastępnieprzejrzany,ozdobionydekoracyjnymiwinietami,akware-
lamiirysunkamiorazopatrzonykrótkimikomentarzamiiprzypisami.Za-
piski,jakwspomniano,kończąsięzrokiem1866,wiadomojednakskądinąd,
żeRaczyńskiprowadziłjerównieżpóźniej,zapewnedokońcaswegożycia.
Tejczęścidziennikanieudałosięjednakodnaleźć.
PośmierciRaczyńskiegomanuskrypt,którymdysponujemy,trafił,
zgodniezzapisemtestamentowymzdnia15września1869roku,wręce
bliskiegoprzyjacielahrabiego,wspomnianegopowyżejAlphonseladeBrot-
tyAntiochela.WposiadaniukolejnychspadkobiercówAntiochela,wza-
meczkuwNerniernapołudniowymbrzeguLemanu,dziennikpozostawał
przezponadpółwieku.Zostałonwtymczasiewniewielkiejczęściudo-
stępnionypubliczności.MianowicieskorzystałzniegosynAlphonsela
dlAntioche,Adhémar,przygotowującznakomitą,dodziścenioną,edycję
korespondencjimiędzyAtanazymRaczyńskimahiszpańskimdyplomatą
imyślicielempolitycznymJuanemDonosoCortésem(Deuxdiplomatesle
comteRaczynskietDonosoCortésmarquisdeValdegamas.Dépêchesetcorrespon-
dancepolitique1848-1853,Paris1880)orazdrukującwyjątekzzapiskówAta-
nazegopoświęconychwizyciewParyżuw1824roku(Ledernierhiverd!un
règne.Paris,1824.Impressionsd!untémoin,flRevuedlhistoirediplomatique
10
